Zieke kip herkennen? Dit zijn de symptomen en wat je kunt doen.

Elke herfst komt het weer voorbij: vogelgriep in het nieuws.Grote stallen in het land op slot, waarschuwingen op tv, en dan volgt ook voor hobbykippen de afschermplicht.Het klinkt zorgelijk, maar in de praktijk is de kans dat jouw kippen besmet raken heel klein.

Wanneer kippen ziek worden, wordt er in de kippenwereld vaak gesproken over een bacteriële infectie. Dat klinkt misschien wat algemeen, maar in de praktijk gaat het meestal om een infectie met de bacterie Escherichia coli, kortweg E. coli genoemd. Deze bacterie hoort bij de normale darmflora van kippen en levert daar in gezonde omstandigheden geen enkel probleem op. Maar zodra kippen verzwakken, kan E. coli uitgroeien tot een ernstige ziekteverwekker die zich door het hele lichaam verspreidt.

Waterbuik bij kippen  ook wel ascites genoemd  is een aandoening die veel kippenhouders onverwacht treft. Een hen die altijd actief en gezond oogde, ontwikkelt plotseling een dikke, zachte buik en beweegt zich waggelend voort. Vaak gaat dit gepaard met benauwdheid en een abrupt stoppen met eieren leggen.

Veel kippenhouders schrikken als ze ineens een slap, zacht ei vinden in het hok. Een kip die een ei zonder schaal legt – een zogenaamd windei – komt vaker voor dan je denkt. Soms gebeurt het één keer en is er niets aan de hand, maar als het regelmatig terugkomt kan het wijzen op tekorten of een gezondheidsprobleem.

Vergiftiging bij kippen komt gelukkig zelden voor, maar als het gebeurt, is het vaak acuut en levensbedreigend. Kippen zijn nieuwsgierige dieren en pikken overal aan. Dat maakt ze kwetsbaar voor het opnemen van giftige stoffen via voer, planten, mest, schoonmaakmiddelen of zelfs bepaalde metalen. In dit artikel lees je hoe je vergiftiging herkent, wat je kunt doen, hoe actieve kool (zoals in Norit) werkt, en wat juist niet verstandig is bij een vermoede vergiftiging.

Je loopt het hok in en je voelt het meteen: iets klopt er niet. Een kip zit apart, wat bol, er plakken wat bloedige veertjes aan haar flank. Je hart slaat even over, moet ik nu ingrijpen? Is dit ernstig? Wat als ik het fout aanpak?Adem in. Je staat er niet alleen voor. In dit artikel neem ik je rustig bij de hand. We kijken samen: wat zie ik, wat doe ik nu meteen, wat helpt écht, en hoe voorkom ik dit de volgende keer? En heel belangrijk: ik snap dat je het soms even niet meer weet, vooral als een wond ernstig en diep is.  Het is logisch dat je het spannend vind, het welzijn van je dier ligt in jouw handen. Met heldere stappen, veilige middelen en een snufje boerennuchterheid kom je ver.

Kippen kunnen verrassend goed omgaan met pijn. Maar als je kip ineens mank loopt, haar poot niet meer gebruikt of zichtbaar moeite heeft met bewegen, is het belangrijk om snel te handelen. In sommige gevallen is er sprake van een kneuzing, in andere gevallen van een botbreuk of gewrichtsprobleem. In dit artikel lees je hoe je een breuk of blessure herkent, wat je kunt doen, en wanneer ingrijpen nodig is.

Een kip die plots bol zit, niet meer legt en stil in een hoekje zit met haar staart naar beneden. Misschien perst ze af en toe, ademt zwaar of kijkt je wat apathisch aan. Als je kip zo reageert, kan er sprake zijn van legnood  een aandoening waarbij een ei vastzit in het lichaam. Het is iets wat iedere kippenhouder ooit meemaakt, en het zorgt vaak voor onrust en twijfel. “Moet ik helpen? Moet ik afwachten? Gaat ze het zelf redden?”In dit artikel leg ik je stap voor stap uit wat legnood precies is, hoe je het herkent, wat je wél en juist niet moet doen, en hoe je kunt voorkomen dat het opnieuw gebeurt.

Shock bij kippen is een acute, levensbedreigende toestand waarin het lichaam onvoldoende doorbloeding en zuurstof krijgt. Het komt meestal plotseling voor na een verwonding, aanval, extreme kou of hitte, of zelfs na een stressvolle gebeurtenis zoals transport. Zonder snelle hulp kan een kip in shock binnen enkele uren overlijden. In dit artikel lees je hoe je shock herkent, wat je moet doen, en welke stappen helpen bij het herstel.

Soms schrik je je rot. Je kijkt in het nest en ziet een roze rood stukje weefsel bij de cloaca van je hen. Je eerste gedachte is vaak paniek. Gaat dit over, moet ik meteen naar de dierenarts, heb ik iets fout gedaan.

Een kip met bevroren kam of lellen is iets wat veel kippenhouders pas één keer hoeven mee te maken om het nooit meer te vergeten. Zeker in de winter, als kou en vocht samenkomen, kan dit pijnlijk probleem ineens ontstaan. Vooral hanen en rassen met grote kammen lopen risico.

Een kip die vrolijk scharrelt en dagelijks haar eitje legt, lijkt de gezondheid zelve. Toch komt er één aandoening opvallend vaak voor bij hobbykippen, zonder dat mensen het merken: leververvetting. Deze sluipende aandoening is een van de meest voorkomende oorzaken van plotselinge sterfte bij legkippen.

Je loopt het hok in en ziet dat één van je kippen haar kop vreemd houdt. Scheef, of zelfs helemaal omgedraaid. Misschien loopt ze achteruit, of draait ze in rondjes alsof ze de weg kwijt is. Dat beeld maakt indruk. Veel kippenhouders schrikken bij het zien van draainek. En terecht: het ziet er heftig uit. Toch is draainek niet altijd een doodvonnis.

Marek is een ziekte waar veel kippenhouders weleens van gehoord hebben, maar waarvan de details vaak vaag blijven. Het is een hardnekkig en besmettelijk virus dat vooral jonge kippen treft, maar waar ook volwassen dieren bij betrokken kunnen zijn. Voor hobbyhouders kan het ingrijpend zijn: verlamming, tumoren of sterfte komen regelmatig voor. Omdat het virus levenslang in een kip aanwezig blijft, is het belangrijk om goed te begrijpen wat Marek is, hoe het zich verspreidt en wat jij als kippenhouder kunt doen om risico’s zoveel mogelijk te beperken.

Het klinkt bijna aandoenlijk: kippenpokken. Maar wie het ooit bij zijn kippen heeft meegemaakt, weet dat het allesbehalve onschuldig is. Deze virusziekte komt regelmatig voor bij hobbykippen, zeker in warme, vochtige periodes met veel muggen. En hoewel de droge vorm meestal vanzelf geneest, kan de natte variant – ook wel difterie genoemd – levensbedreigend zijn.

✔ Bruine mest – normaal of cecale mest✔ Groene mest – voer of gal bij ziekte✔ Gele mest – darmirritatie of parasieten✔ Witte mest – uraten of nierproblemen✔ Zwarte mest – voeding of bloeding✔ Rode mest – slijm of bloedverliesKippenmest kan veel inzicht geven in de gezondheid van je dieren. Door goed op de mest te letten, zoals kleur, vorm, vochtigheid en inhoud, kun je vroegtijdig signaleren of een kip gezond is of mogelijk ziek dreigt te worden. In dit artikel leggen we in begrijpelijke taal uit waar je op kunt letten als hobbykippenhouder.

Als kippenliefhebber is het goed om te weten hoe het spijsverteringssysteem van je kip werkt. Want als je begrijpt hoe voedsel wordt verteerd, kun je beter inschatten wat gezonde mest is, hoe je tekorten voorkomt, en waarom bepaalde klachten ontstaan. In dit artikel neem ik je stap voor stap mee door het spijsverteringskanaal van de kip — van het moment dat ze iets oppikt met haar snavel, tot het moment dat de mest eruit komt.

Bumblefoot is een van de meest voorkomende aandoeningen aan de poten van kippen. Veel hobbyhouders krijgen er vroeg of laat mee te maken. De medische naam is pododermatitis, een ontsteking van de voetzool die meestal wordt veroorzaakt door de bacterie Staphylococcus aureus. Deze bacterie dringt via een klein wondje de huid binnen en veroorzaakt een diepe infectie in het weefsel van de poot.Als je weet hoe bumblefoot ontstaat, hoe het zich ontwikkelt en wat de signalen zijn, kun je sneller ingrijpen en erger voorkomen. In dit artikel lees je alles over het ontstaan, herkennen, behandelen en voorkomen van bumblefoot, met praktische tips uit ervaring en voorbeelden van wat goed werkt bij hobbykippen.

Soms zie je bij een van je kippen ineens iets vreemds in het legnest of bij de cloaca. Geen gewoon ei, maar een brokkelige, geelwitte of grijsbruine klont. Het voelt hard of juist kruimelig aan, ruikt vies en lijkt totaal niet op een normaal ei. Veel mensen schrikken, want het ziet er onnatuurlijk uit. Toch is wat je ziet niet zeldzaam. Dit brokkelige materiaal wordt een eiconcrement genoemd: een mengsel van oud eimateriaal en ontstekingsmateriaal dat het lichaam van de kip probeert kwijt te raken.

Verzuurde krop is een aandoening die veel hobbykippenhouders kennen, maar waar toch veel vragen over bestaan. Het kan langzaam ontstaan, is in het begin vaak moeilijk te herkennen en kan grote gevolgen hebben voor de gezondheid van je kip. Gelukkig kun je met de juiste kennis veel doen om het te voorkomen, tijdig te signaleren en effectief te behandelen.

  Maden bij kippen – wat te doen bij myiasis, behandeling en preventie Maden in een wond bij kippen is één van de heftigste situaties die je als kippenliefhebber kunt meemaken. Wat begint met een klein wondje of natte plek, kan binnen een dag uitgroeien tot een levensbedreigende situatie waarbij levende maden zich letterlijk door het lichaam van je kip vreten. Het is akelig om te zien, pijnlijk voor de kip, en vraagt om directe actie. In dit uitgebreide artikel leg ik stap voor stap uit wat maden precies zijn, hoe ze ontstaan, hoe je ze herkent, wat je moet doen bij een besmetting en hoe je ze in de toekomst kunt helpen voorkomen. Wat zijn maden precies? Maden zijn de larven van vliegen.Ze ontwikkelen zich uit eitjes die vliegen leggen op vochtige, warme en organische plekken — en dus ook op wonden of vervuilde huid. Een vlieg hoeft maar even te landen om tientallen eitjes te leggen. Binnen 8 tot 24 uur komen die uit, waarna de larven zich direct gaan voeden met alles wat zacht is: wondvocht, dode huid, bloed, en als er niets gebeurt, zelfs met levend weefsel. Dat proces heet myiasis.Bij kippen is dat een ernstige en pijnlijke aandoening die in korte tijd dodelijk kan verlopen. Hoe ontstaan maden bij kippen? Vliegen worden vooral aangetrokken door vocht, geur en warmte.Een kip met een open wond of vieze verenpartij vormt daardoor een ideale plek om eitjes te leggen. Een paar veelvoorkomende situaties waarin maden ontstaan zijn: aanhoudende diarree of plakmest rond de cloaca wondjes na verenplukken of pikken beschadigingen na een roofdieraanval broedse kip met vervuilde buikveren of vochtige ondergrond cloacaprolaps (uitstulping van het laatste stukje van de cloaca) slechte ventilatie of een te vochtig nachthok Zeker in de zomer is het risico groot.Bij warm weer zitten vliegen overal, en een vieze plek hoeft maar een paar uur aanwezig te zijn voordat er eitjes worden gelegd. Een kip die al verzwakt is, bijvoorbeeld door diarree of eileiderproblemen, loopt extra risico.De geur van wondvocht of ontlasting trekt vliegen razendsnel aan. Waarom maden zo gevaarlijk zijn Zodra de larven uitkomen, beginnen ze direct te eten.Ze maken zich een weg door de huid en het weefsel, en breiden de wond steeds verder uit.Het resultaat is een snelgroeiende wond die nat, stinkend en pijnlijk is. De maden produceren bovendien stoffen die het weefsel verder afbreken, waardoor er in korte tijd grote schade ontstaat.De kip verliest vocht, raakt in shock en kan binnen enkele dagen overlijden. 💡 Wist je dat: sommige vliegen hun eitjes niet alleen op wonden leggen, maar ook op natte veren?Dat betekent dat een kip met diarree, een vervuilde cloaca of een natte broedplek ook zonder zichtbare wond besmet kan raken. Symptomen van maden bij kippen Maden zijn vaak goed zichtbaar als de infectie al even bezig is, maar in een vroeg stadium zijn ze makkelijk te missen.Wees alert op de volgende signalen: bewegende larven zichtbaar in of rond een wond een natte, stinkende plek op de huid veren die samengeplakt of donker verkleurd zijn kip die lusteloos is of veel blijft zitten pikken of schuren met de snavel aan één plek hangende vleugels of kromme houding verminderde eetlust, weinig reactie op prikkels koortsige indruk: warme kam, snelle ademhaling soms schuimende of witte mest Een kip met veel maden kan al in shock raken, lees hier wat te doen bij shock bij kippen.Ze voelt dan koud aan, reageert nauwelijks en kan niet meer staan.Dat is een noodgeval waarbij snel handelen letterlijk het verschil kan maken tussen leven en dood. Eerste hulp bij maden bij kippen Maden vragen om directe actie.Elke minuut telt, want hoe langer de maden actief blijven, hoe dieper ze zich invreten.Je doel is om: de kip te stabiliseren, de maden te verwijderen, de wond te reinigen en te verzorgen, pijn te verlichten, en verdere infectie te voorkomen. 1. Zet de kip apart Breng de kip onmiddellijk naar binnen of in een rustige, warme ruimte.Vliegen blijven anders nieuwe eitjes leggen.Een kattenbench met een handdoek of een krat met warmtematje werkt goed. Laat haar niet bij andere kippen, want die kunnen gaan pikken aan de wond. 2. Verwijder veren en vuil Knip de veren rondom de wond kort af met een schone schaar.Gebruik eventueel een schaartje met afgeronde punt, zodat je niet in de huid knipt. Maak de huid schoon met een nat doekje of lauw water om mest en vuil te verwijderen.Hoe beter je zicht hebt op de wond, hoe grondiger je kunt behandelen. 3. Spoel de wond Gebruik hiervoor fysiologisch zout (NaCl 0,9%).Dat prikt niet, irriteert niet en helpt maden los te spoelen. Geen zoutoplossing bij de hand?Gebruik een mengsel van 1 eetlepel Epsomzout op 1 liter lauw water. Laat het water langzaam over de wond lopen, zodat maden en vuil wegspoelen.Spoel net zo lang tot het water helder blijft. 💡 Extra tip: bij ernstige besmetting kun je de kip een kort badje geven in lauw zoutwater.Zorg dat het water de aangetaste plek volledig bedekt. 4. Verwijder de maden handmatig Gebruik een pincet om alle maden eruit te halen.Wees grondig: maden kunnen zich diep in huidplooien verschuilen. Gebruik eventueel een wattenstaafje of een doekje om maden los te wrijven.Til huidflapjes voorzichtig op om te controleren of er nog iets beweegt. Sommige kippen schrikken of bewegen veel.Laat iemand helpen om haar zacht vast te houden, of wikkel haar in een handdoek zodat ze zich niet bezeert. 5. Desinfecteer en verzorg de wond Nadat alle maden verwijderd zijn, moet de wond goed schoon blijven.Breng een antibacteriële zalf aan, zoals: Vetramil (honingzalf) Betadine (jodiumzalf) Gebruik geen alcohol, azijn of spiritus  dat verbrandt het weefsel en verergert de pijn. Breng de zalf royaal aan, zodat de wond vochtig blijft en kan genezen.Dek het eventueel af met een schoon gaasje en licht verband, maar laat de wond meerdere keren per dag ademen. 6. Herhaal de verzorging Controleer de wond de eerste dagen meerdere keren per dag.Blijf spoelen, schoonmaken en opnieuw zalven. Zodra de wond droog en rustig oogt, kun je de frequentie afbouwen.Blijft de wond nat of stinken, dan is er mogelijk nog een infectie aanwezig. 7. Pijnbestrijding Maden veroorzaken heftige pijn.Je kunt je voorstellen wat het betekent als ze zich door het weefsel heen bewegen. Een kip met maden heeft pijnstilling nodig, idealiter meloxicam of een vergelijkbaar middel.Deze is alleen verkrijgbaar via de dierenarts.Wacht daar niet mee: pijn is stress, en stress vertraagt herstel. Wanneer direct naar de dierenarts Sommige situaties zijn te ernstig om zelf te behandelen.Neem altijd contact op met een dierenarts als: de wond diep, groot of donker verkleurd is er nog maden aanwezig blijven na behandeling de kip sloom, koud of slap is er tekenen zijn van shock (grauwe kam, snelle ademhaling, trillen) er weefselafsterving zichtbaar is Een dierenarts kan pijnstilling, antibiotica of injecties toedienen en de wond grondiger schoonmaken.In extreme gevallen kan een operatie of infuus nodig zijn. 💡 Belangrijk: vraag bij twijfel altijd om telefonisch overleg met een pluimveedierenarts.Zelf prutsen aan dode huid of necrose kan de schade vergroten. Natuurlijke ondersteuning na behandeling Wanneer de wond eenmaal schoon is, heeft het lichaam tijd en kracht nodig om te herstellen.Je kunt de kip ondersteunen met: multivitaminen in het drinkwater elektrolytenoplossing voor vocht- en zoutbalans krachtvoer (geweekt legmeel of korrel,  ei, lijnzaad of wat meelwormen) rust en warmte in een aparte kooi luchtige bodembedekking zoals beukensnippers of hennepvezel Daarnaast kan een product met natuurlijke zuren, zoals Gustoso Darmbalans, de darmflora verbeteren en zo de afweer versterken. Gebruik kruiden zoals lavendel of munt in de omgeving: dat houdt vliegen op afstand en geeft een prettige geur. Voorkomen van maden bij kippen Voorkomen is altijd beter dan genezen.Maden komen alleen voor als vliegen eitjes kunnen leggen, en dat voorkom je met een paar eenvoudige maatregelen. 1. Hygiëne in het hok verwijder mest dagelijks, zeker in de zomer houd het hok droog en luchtig maak zitstokken en legnesten wekelijks schoon gebruik droog strooisel zoals hennepvezel of beukensnippers controleer het nachthok op condens of vocht 2. Gezonde kippen let op diarree of plakmest, zeker bij warmte knip vieze veren rond de cloaca regelmatig bij controleer broedse kippen dagelijks (zij zitten lang stil) zorg dat kippen niet te dik worden: overgewicht verstoort de vertering 3. Vliegen weren gebruik vliegenvallen  hang vliegengaas of horren voor ramen dek voer- en waterbakken af hang geurplanten op, zoals lavendel of munt   Creatieve oplossingen als je spullen mist Het is niet altijd mogelijk om direct alle benodigdheden in huis te hebben.Gebruik dan wat je wél hebt: geen pincet? → gebruik een wattenstaafje of kleine lepel geen zoutoplossing? → los 9 gram keukenzout op in 1 liter afgekoeld gekookt water geen wondzalf? → gebruik kokosolie als noodmiddel geen vliegenval? → potje met appelazijn en wat suiker werkt verrassend goed 💡 Zelf fysiologisch zout maken:1 liter gekookt water9 gram keukenzout (zonder jodium of antiklontermiddel)Goed oplossen, af laten koelen en in een schone fles bewaren (max. 48 uur houdbaar). Tot slot Een kip met maden is een kip in nood  en toch is herstel vaak mogelijk als je snel handelt.Het belangrijkste is dat je niet in paniek raakt, maar stap voor stap werkt:rust geven, spoelen, maden verwijderen, zalven en blijven controleren. Zie het als een reddingsactie. Elke minuut die je wint, maakt verschil.Veel kippen herstellen volledig als de wond op tijd wordt behandeld. Wees extra alert in de zomer en bij kippen met diarree, broedgedrag of vochtige veren.Vroeg herkennen en direct ingrijpen voorkomt veel leed. Heb je twijfels, of durf je het niet alleen aan?Mail of app gerust, ik denk graag met je mee en help je inschatten wat er nodig is. Liefs van Lin Ik ben geen dierenarts. Alles wat je leest is gebaseerd op mijn eigen ervaring en kennis. Natuurlijke middelen zijn bedoeld als ondersteuning en niet als vervanging van een behandeling door de dierenarts. Bij twijfel of ernstige klachten raadpleeg altijd een dierenarts.

Als kippenliefhebber zie je het liefst gezonde, scharrelende hennen in je tuin. Toch kan er soms iets misgaan in het legproces. Eén van de meest onzichtbare maar ingrijpende aandoeningen is eileiderontsteking, ook wel salpingitis genoemd. Het verraderlijke is dat kippen pijn slecht tonen. Terwijl jij nog een ogenschijnlijk fitte hen ziet, is haar eileider soms al weken ontstoken. In dit uitgebreide artikel neem ik je stap voor stap mee: wat een eileiderontsteking precies is, hoe je het vroeg herkent, welke behandeling zinvol is, wat jij zelf kunt doen en hoe je de kans op herhaling verkleint.