Gezwollen buik bij kippen / waterbuik

waterbuik bij kip

Waterbuik bij kippen

Waterbuik bij kippen  ook wel ascites genoemd  is een aandoening die veel kippenhouders onverwacht treft. Een hen die altijd actief en gezond oogde, ontwikkelt plotseling een dikke, zachte buik en beweegt zich waggelend voort. Vaak gaat dit gepaard met benauwdheid en een abrupt stoppen met eieren leggen.

Dit is een serieuze aandoening die vragen oproept: wat is dit precies, waarom ontstaat het, en wat kun je doen om je kip te helpen en toekomstige gevallen te voorkomen?

In dit artikel lees je:

  • Wat vochtophoping in de buikholte bij kippen inhoudt

  • Hoe je waterbuik kunt herkennen

  • Welke onderliggende oorzaken vaak een rol spelen

  • Welke stappen je kunt nemen, van preventieve ondersteuning tot inschakelen van de dierenarts

Wat is een waterbuik bij kippen?

Waterbuik is de volksnaam voor ascites en duidt op een ophoping van vocht in de buikholte. Dit vocht is geen vet en zit ook niet in de darmen, maar bevindt zich tussen de interne organen.

Door deze ophoping ontstaat druk op vitale organen zoals longen, luchtzakken, lever, nieren en darmen. Het resultaat is dat de kip zich oncomfortabel voelt, benauwd wordt en haar normale gedrag verliest.

Kenmerkende klachten en symptomen

Het herkennen van ascites is cruciaal voor een tijdige aanpak. Signalen die vaak voorkomen zijn:

  • Een bolle, zachte buik die duidelijk naar beneden hangt; bij betasten kan de buik soms ‘klotsend’ aanvoelen

  • Benauwdheid en zwaar ademhalen, vaak met open bek

  • Verminderde activiteit en sloomheid

  • Een opvallend waggelende loop, poten wijd uit elkaar door de zware buik

  • Abrupt stoppen met eieren leggen of het leggen van windeieren

Belangrijk: waterbuik is geen ziekte op zichzelf, maar een symptoom van een dieperliggende aandoening. Vaak spelen hartfalen, leverproblemen, ontstekingen of tumoren een rol.

Hoe ontstaat waterbuik bij kippen?

Waterbuik ontstaat zelden door één simpele oorzaak. Meestal is het een combinatie van factoren waarbij de vochtbalans verstoord raakt of ontstekingen niet meer onder controle komen.

1. Chronische ontstekingen

Veel hennen krijgen waterbuik door ontstekingen van de eileider of het buikvlies.

  • Bij oudere of productieve hennen is de eileider kwetsbaarder. Soms komt er een stukje eidooier in de buikholte terecht en veroorzaakt dit een ontsteking.

  • Bacteriën zoals E. coli spelen vaak een rol. Het lichaam reageert met vochtophoping in de buik.

2. Hartproblemen

Als het hart, en vooral de rechterharthelft, minder goed pompt, hoopt vocht zich op in het lichaam en zakt dit naar de buik.

Risicofactoren:

  • Overgewicht

  • Hittestress

  • Voortdurende stress (roofdieren, rangordeproblemen, veranderingen)

  • Erfelijke aanleg

3. Leverproblemen

De lever is onmisbaar voor ontgifting en stofwisseling. Bij schade aan de lever neemt de druk in de bloedvaten toe, waardoor vocht kan lekken in de buik.

Oorzaken:

  • Te vette of energierijke voeding → leververvetting

  • Schimmelgifstoffen in voer of bodembedekking

  • Langdurige medicatie of ouderdom

👉 Ter ondersteuning wordt vaak mariadistel gebruikt. Deze plant bevat silymarine, bekend om de celbeschermende werking op de lever. Ook Immun-Fit kan bijdragen aan een sterkere weerstand.

4. Tumoren en cystes

Vooral bij oudere hennen kunnen tumoren of cystes in eileider of eierstokken ontstaan. Deze blokkeren de normale vochtregulatie of veroorzaken ontstekingen, wat vochtophoping in de buik geeft.

5. Nierproblemen

De nieren voeren normaal vocht af. Bij schade (door ouderdom, medicijnen of gifstoffen) lukt dit niet meer en kan vocht zich ophopen in de buik.

Hoe herken je waterbuik in verschillende fases?

Vroege signalen

  • Minder actief, kip zit vaker of komt later van stok

  • Buik voelt voller en zachter, maar hangt nog niet extreem

  • Verminderde legprestaties, slechtere kwaliteit eieren

  • Soms meer drinken dan normaal

Gevorderde signalen

  • Buik hangt duidelijk naar beneden

  • Waggelende, pinguïn-achtige loop

  • Benauwdheid of hijgen

  • Vermagering ondanks dikke buik (borstspieren nemen af)

  • Stilzitten of isolatie

Ernstige signalen

  • Zeer grote buik, kip kan nauwelijks bewegen

  • Ernstige benauwdheid, open bek ademen

  • Eet en drinkt bijna niet meer

  • Sterke vermagering

👉 Zie je benauwdheid of een snel groeiende buik? Dan is het altijd belangrijk om de dierenarts in te schakelen.

Verschil met andere aandoeningen

Niet elke dikke buik is waterbuik.

  • Wormbesmetting → buik dikker maar steviger, vaak met diarree

  • Legnood → buik hard en gespannen, cloaca gezwollen, kip perst

  • Overgewicht → buik voelt vet en stevig, niet vloeibaar

  • Kropverstopping → zwelling zit in de hals, niet in de buikholte

Diagnose door de dierenarts

De dierenarts kan vaak snel bevestigen of het om waterbuik gaat:

  • Voelen: vocht geeft een zachte, klotsende indruk

  • Aftappen: met een steriele naald wordt vocht afgetapt; dit verlicht ook direct de druk, zie filmpje hieronder.

  • Echo of röntgenfoto: soms gebruikt om oorzaak of tumoren in beeld te brengen

Behandeling en ondersteuning

Vocht aftappen

Aftappen geeft tijdelijke verlichting. De kip kan beter ademhalen en bewegen. Het vocht komt vaak terug, omdat de oorzaak niet weg is.

Onderliggende oorzaak aanpakken

  • Ontstekingen → soms antibiotica of ontstekingsremmers via de dierenarts

  • Leverproblemen → ondersteunend werken met natuurlijke middelen

  • Hartproblemen → genezen lukt meestal niet, alleen ondersteunen

  • Tumoren of cystes → meestal onbehandelbaar bij kippen

Voeding en leefomgeving

  • Licht verteerbaar voer

  • Geen te vette of beschimmelde voeding

  • Dagelijks vers water en groenvoer

  • Droog hok en schone bodembedekking

  • Stressfactoren vermijden

Wanneer afscheid nemen?

Als een kip ondanks ondersteuning continu benauwd is, niet meer eet of drinkt en zichtbaar lijdt, is het vaak het meest diervriendelijk om afscheid te nemen.

Preventie van waterbuik

  • Evenwichtige voeding zonder overmaat vet of energie

  • Voldoende ruimte en beweging

  • Schone leefomgeving en droge bodembedekking

  • Schone drink- en voerbakken, biofilm voorkomen

  • Weerstand ondersteunen tijdens stressperiodes (rui, warm weer, ziekteherstel)

Producten die preventief en ondersteunend kunnen zijn

 Deze middelen werken vooral preventief. Ze helpen je kippen sterk te houden, waardoor de kans op waterbuik kleiner wordt.

Conclusie

Waterbuik bij kippen is een ernstige aandoening die vaak wijst op een dieperliggend probleem. Genezing is meestal niet mogelijk, maar je kunt wel veel doen om klachten te verlichten en nieuwe gevallen te voorkomen.

Met goede voeding, hygiëne, preventieve ondersteuning en tijdig dierenartsbezoek kun je de kans op waterbuik beperken en het welzijn van je kippen verbeteren.

👉 Heb je twijfels of vragen? Neem gerust contact met me op, ik denk graag met je mee.

Disclaimer: Ik ben geen dierenarts. Alles wat je leest is gebaseerd op mijn eigen kennis en ervaring. Natuurlijke middelen zijn bedoeld als ondersteuning en niet als vervanging van een behandeling door de dierenarts. Bij twijfel of ernstige klachten raadpleeg altijd een dierenarts.

«   »