Vogelgriep bij kippen

Vogelgriep bij hobbykippen – de feiten, zonder paniek

Elke herfst komt het weer voorbij: vogelgriep in het nieuws.
Grote stallen in het land op slot, waarschuwingen op tv, en dan volgt ook voor hobbykippen de afschermplicht.
Het klinkt zorgelijk, maar in de praktijk is de kans dat jouw kippen besmet raken heel klein.

Ik heb de officiële onderzoeken van o.a. de Rijksoverheid, EFSA, WOAH, NVWA en het RIVM erbij gepakt, zodat jij precies weet wat wél en niet klopt.
Want eerlijk is eerlijk: er wordt veel geroepen, maar weinig uitgelegd.

---

Wat is vogelgriep eigenlijk?

Vogelgriep (officieel aviaire influenza) is een virus dat vooral voorkomt bij wilde watervogels zoals eenden, ganzen, zwanen en meeuwen.
Zij vormen de natuurlijke dragers van het virus. Ze worden er meestal niet ziek van, maar verspreiden het via hun ontlasting, vooral in water en natte bodems.

Dat betekent: in sloten, plassen of modderige weilanden kan het virus nog enige tijd overleven, zeker bij koud en vochtig weer.
Kippen, kalkoenen en ander pluimvee zijn daarentegen gevoeliger. Zij kunnen wél ziek worden als ze direct of indirect met besmette uitwerpselen of water in aanraking komen.

Het virus kent twee hoofdvormen:

• LPAI (laag pathogeen): milde vorm, vaak nauwelijks symptomen.

• HPAI (hoog pathogeen): ernstige vorm, veroorzaakt uitbraken.

Sinds 2020 komt vooral de H5N1-variant in Europa voor. Die circuleert onder wilde vogels, en soms springt hij over naar gehouden pluimvee.

---

Waarom Nederland extra oplet

Nederland ligt precies onder de vogel-trekroutes van miljoenen watervogels die elk jaar vanuit Noord-Europa en Rusland naar het zuiden trekken.
Daarom wordt hier sneller een landelijke maatregel ingesteld dan in zuidelijke landen.
Niet omdat er ineens gevaar is in je achtertuin, maar om te voorkomen dat het virus in de intensieve pluimvee-industrie terechtkomt, waar het zich razendsnel kan verspreiden.

De ophokplicht voor bedrijven en de afschermplicht voor hobbyhouders is dus vooral een voorzorgsmaatregel.

---

Hoe vogelgriep zich verspreidt

Uit onderzoek van de EFSA, WOAH en het RIVM blijkt dat het virus zich vooral verspreidt via:

1. Direct contact tussen vogels – bijvoorbeeld een besmette eend die in contact komt met kippen.

2. Indirect contact via mest of water – besmette uitwerpselen of modder op schoenen, voerbakken of materialen.

3. Besmet voer of drinkwater – als wilde wagervogels er in poepen.

4. Materiaalstromen – voertuigen, laarzen of gereedschap dat bij meerdere hokken wordt gebruikt.

5. Kruising van soorten – kippen, eenden of siervogels samen houden vergroot de kans op overdracht.

Voor hobbyhouders zijn vooral water en mest van wilde eenden de belangrijkste aandachtspunten.
De mus, merel of ekster in je tuin speelt géén rol in de verspreiding van vogelgriep.

---

Factoren die vogelgriep versterken of in stand houden

Het virus blijft niet overal even goed leven.
Volgens de WOAH en andere bronnen overleeft het virus langer bij:

• Koud en vochtig weer – het virus blijft actief in natte modder en koud water.

• Hoge dichtheid aan vogels – hoe meer dieren bij elkaar, hoe sneller het zich verspreidt.

• Open water of moerassen – natuurlijke broedplaatsen voor watervogels.

• Weinig zonlicht of ventilatie – UV-licht en lucht drogen het virus uit.

• Slechte hygiëne of vuile hokken – mest en vocht houden virusdeeltjes vast.

• Onbeschermde voerplaatsen – waar wilde vogels kunnen landen of eten.

• Transport van dieren of materialen – besmetting via mens of gereedschap.

Bij hobbykippen zijn dit factoren die je goed kunt beheersen, vooral door afscherming, ventilatie en regelmatige schoonmaak.

---

Hoe herken je vogelgriep bij kippen?

Het ziektebeeld kan variëren, maar dit zijn de meest voorkomende tekenen:

• Sloom gedrag, niet eten of drinken

• Plots minder eieren

• Waterige mest

• Neus- of ooguitvloeiing

• Benauwdheid, niezen of “knorren”

• Verkleuring van kam of lellen (blauw of rood)

• Slappe houding, wankel lopen, scheef houden van kop

• In ernstige gevallen: plotselinge sterfte bij meerdere kippen tegelijk

Zie je meerdere van deze signalen?
Bel dan je dierenarts. Zij weten wat er op dat moment in de regio speelt en kunnen snel beoordelen of er reden tot zorgen is.

---

Waarom hobbykippen zelden besmet raken

Hobbykippen leven meestal in kleine groepjes, krijgen schoon voer en water, en hebben weinig contact met andere hokken of wilde watervogels.
Dat maakt de kans op besmetting bijzonder klein.

Het virus heeft massa en beweging nodig om zich te verspreiden:
veel dieren dicht bij elkaar, transport, bezoekers, vrachtwagens, stof en meststromen.
Dat gebeurt bij pluimveebedrijven, niet in een kleine stadstuin met vijf kippen.

Zelfs tijdens de grote uitbraken van de afgelopen jaren bleken besmettingen bij hobbyhouders uitzonderlijk zeldzaam.
De meeste gevallen bleken te gaan om hokken met eenden of kippen die aan open water lagen.

---

Afschermen is genoeg

Voor hobbyhouders geldt een afschermplicht, geen ophokplicht.
Dat betekent: de kippen mogen gewoon buiten scharrelen, zolang wilde vogels niet bij hun voer of water kunnen komen.

Een overdekte ren met volièregaas, winddoek of net voldoet al.
Voer- en drinkbakken zet je binnen of onder een afdak.

Het gaat erom dat kippen geen contact kunnen hebben met mest of water van wilde vogels.
Je hoeft ze dus niet op te sluiten of binnen te houden.

---

Weerstand en verzorging

Sterke kippen kunnen veel hebben. Zorg voor rust, schone bodembedekking, droge lucht, en een gezond voedingspatroon.
Houd stress laag , dat is één van de grootste weerstandskillers bij kippen.

Tijdens de rui, bij wisselvallig weer of als ze net wat minder fit zijn, kun je hun weerstand ondersteunen met een multivitamine of probioticum voor pluimvee.
Dat helpt de eetlust, darmwerking en algemene conditie.

Een voorbeeld is de Koudijs multivitamine of Gustoso Darmbalans uit mijn webshop, en vergeet ook niet je kippen in de basis goed te voeren.
Lees hier wat je in de basis nodig hebt voor gezonde kippen. .De basis voor gezonde kippen

---

Nieuwe kippen? Eerst even quarantaine

Nieuwe dieren kunnen onbewust ziekteverwekkers meebrengen.
Zet ze daarom altijd twee weken apart, met eigen voer en water.
Let dagelijks op mest, eetlust en ademhaling.
Na die periode kun je ze veilig bij je bestaande groep zetten.

---

Samenvattend

• Vogelgriep komt vooral van wilde watervogels, niet van tuinvogels.

• Het virus verspreidt zich via mest, water en materiaal, niet door de lucht op afstand.

• Voor hobbykippen geldt een afschermplicht, geen ophokplicht.

• Afschermen, hygiëne en weerstand zijn de drie pijlers van bescherming.

• De kans op besmetting is zeer klein in een droge, goed verzorgde hobbyren zonder contact met open water.

• Paniek helpt niet — kennis en zorgzaamheid wel.

---

Blijf nuchter

Het is begrijpelijk dat het woord “vogelgriep” spanning oproept, maar de realiteit is dat het risico bij goed afgeschermde hobbykippen minimaal is.
De landelijke maatregelen zijn er om grote bedrijven te beschermen, niet omdat jouw kippen een gevaar vormen.

Zolang jij goed voor ze zorgt, het hok netjes houdt en voorkomt dat eenden bij hun voer kunnen, hoef je je geen zorgen te maken.

Sterke kippen, gezonde ren, en een beetje boerenverstand doen meer dan elke maatregel. 🐔💛