Draainek bij kippen – herken de signalen en help je kip op tijd
Je loopt het hok in en ziet dat één van je kippen haar kop vreemd houdt. Scheef, of zelfs helemaal omgedraaid. Misschien loopt ze achteruit, of draait ze in rondjes alsof ze de weg kwijt is. Dat beeld maakt indruk. Veel kippenhouders schrikken bij het zien van draainek. En terecht: het ziet er heftig uit. Toch is draainek niet altijd een doodvonnis.
In dit artikel lees je hoe draainek ontstaat, wat de oorzaken zijn, wat je thuis kunt doen en wanneer je beter een dierenarts inschakelt. Ik deel ook mijn eigen ervaring met kippen die hiervan herstelden, zodat je weet dat er echt hoop is, als je er op tijd bij bent.
Wat is draainek precies
Draainek is geen ziekte op zich, maar een symptoom van iets wat eronder ligt. De kip verliest controle over haar nekspieren en houdt haar kop in een onnatuurlijke stand. In lichte gevallen draait de kop iets scheef. In ernstigere gevallen kantelt ze hem helemaal naar achteren of ondersteboven.
De kip lijkt dan gedesoriënteerd, struikelt, kan haar kop niet recht houden en soms niet meer zelfstandig eten of drinken. Vooral kuikens en jonge kippen zijn kwetsbaar. Bij volwassen kippen komt het meestal voor door een voedingstekort of ziekte.
In Nederland wordt draainek ook wel “sterrenkijker” genoemd, omdat de kop vaak omhoog gericht is.
Hoe herken je draainek bij kippen
Draainek herken je aan één of meerdere van de volgende signalen:
-
De kop hangt scheef, draait achterover of ligt zelfs onder het lichaam.
-
De kip loopt in rondjes, valt om of loopt achteruit.
-
Ze lijkt haar evenwicht kwijt, raakt snel uitgeput en is angstig of onrustig.
-
Eten en drinken lukt nauwelijks.
-
Soms trilt de kop of zie je kleine schokjes in de nekspieren.
-
De kip is suf of trekt zich terug.
De ernst verschilt. Bij sommige kippen blijft het beperkt tot een lichte scheefstand, bij anderen is de kop volledig verdraaid.
Waarom draainek optreedt
Er zijn verschillende oorzaken mogelijk. De meest voorkomende bij kippen is een tekort aan vitamine E, selenium of vitamine B1.
Deze voedingsstoffen zijn belangrijk voor de zenuwen en spieren.
Een tekort kan ontstaan door:
-
oud of verouderd kippenvoer,
-
te weinig variatie of kwaliteit in het voer,
-
slechte opname door darmproblemen (zoals wormen of coccidiose).
Bij kuikens of broedse hennen ontstaat het soms doordat de kippen tijdens het broeden minder eten of een tekort opbouwen.
Daarnaast zijn er zeldzamere oorzaken waarbij draainek niet door een tekort komt, maar door schade aan het zenuwstelsel, een infectie of letsel.
Mogelijke oorzaken van draainek op een rij
1. Vitamine E-tekort
Vitamine E is cruciaal voor de werking van zenuwen en spieren. Bij tekort sterven zenuwcellen langzaam af, waardoor kippen hun coördinatie verliezen.
2. Seleniumtekort
Selenium werkt samen met vitamine E. Zonder voldoende selenium kan vitamine E niet goed worden benut.
3. Vitamine B1-tekort (thiamine)
Vitamine B1 ondersteunt het zenuwstelsel. Bij tekorten ontstaat spierzwakte, coördinatieverlies en draainek.
4. Darmproblemen of parasieten
Een kip met wormen of coccidiose neemt haar voeding minder goed op. Daardoor ontstaan tekorten, ook al krijgt ze goed voer.
5. Marek’s ziekte
Een virus dat zenuwen aantast. Soms zie je draainek, maar vaker verlamming van poten of vleugels.
6. Newcastle disease
Een ernstige, besmettelijke virusziekte waarbij draainek één van de symptomen kan zijn.
7. Aviaire encefalomyelitis (trilziekte)
Komt voor bij kuikens. Ze trillen, verliezen balans en draaien hun nek. Wordt via het ei overgedragen.
8. Oorontsteking of hoofdtrauma
Een val of harde pik op de kop kan het evenwichtsorgaan beschadigen. Vooral zijdehoenders zijn hier gevoelig voor.
9. Vergiftiging (zoals botulisme)
Geeft verlamming van nek en poten. De kip krijgt een slappe nek en kan niet meer overeind komen.
Bij kippen is de oorzaak in de meeste gevallen voedingstekort of verminderde opname door parasieten.
Draainek bij kippen en kuikens
Bij jonge kuikens ontstaat draainek vaak plotseling. De kop draait scheef of kantelt helemaal naar achteren. Ze raken hun evenwicht kwijt, vallen om en kunnen niet meer lopen.
Dit komt vaak door een tekort aan vitamine E of selenium in het opfokvoer, of door een besmetting met het virus dat aviaire encefalomyelitis veroorzaakt.
Bij volwassen kippen is het meestal een geleidelijk proces. Je ziet dan eerst wat scheefstand of onrustige bewegingen. Naarmate het tekort groter wordt, wordt de nekstand extremer.
Kippen die tijdens of na ziekte te weinig eten, kunnen draainek ontwikkelen omdat hun reserves opraken. Ik zie dit regelmatig bij kippen die herstellen van coccidiose of worminfecties.
Daarom raad ik altijd aan om na elke ziekteperiode tijdelijk extra vitamines en mineralen te geven – dat helpt om nieuwe tekorten te voorkomen.
Is draainek besmettelijk?
Draainek op zich niet, maar de oorzaak soms wel.
Virussen zoals Marek of Newcastle zijn besmettelijk, voedingstekorten of trauma’s niet.
Weet je niet zeker waardoor het komt, zet de zieke kip dan tijdelijk apart. Dat helpt om rust te geven en eventuele besmetting te voorkomen.
Behandeling van draainek door voedingstekort
Als draainek veroorzaakt wordt door een tekort aan voedingsstoffen, is behandeling vaak goed mogelijk – mits je op tijd ingrijpt.
1. Geef rust en veiligheid
Zet de kip in een rustige, warme ruimte met weinig licht.
Stress verergert de klachten. Gebruik een zachte bodembedekking, zodat ze niet gewond raakt bij omvallen.
Draainek kan pijnlijk zijn en kippen worden er angstig van, omdat ze hun omgeving niet meer begrijpen. Rust is dus het eerste wat ze nodig heeft.
2. Start direct met vitamines en mineralen
Gebruik een multivitaminesupplement met vitamine E, selenium en vitamine B-complex.
Je kunt hiervoor kant-en-klare supplementen gebruiken die speciaal voor kippen zijn gemaakt. In mijn webshop vind je diverse producten die geschikt zijn bij draainek en herstel van het zenuwstelsel.
Toediening:
-
Meng het supplement door het drinkwater of het voer.
-
Bij ernstige draainek kun je vitamine E ook rechtstreeks toedienen.
-
Gebruik eventueel humane tabletten van de drogist (zoals van Etos of Kruidvat), maar geef met beleid: één tablet per dag is ruim voldoende.
Voor kippen die niet meer goed kunnen eten, kun je de inhoud van een capsule oplossen in een klein beetje water en met een spuitje in de snavel geven.
3. Geef ondersteuning met selenium en zink
Selenium helpt vitamine E om zijn werk te doen. Zink ondersteunt de spierfunctie en weerstand.
Je kunt kiezen voor een supplement waarin beide gecombineerd zijn, of een losse aanvulling uit de drogist gebruiken.
Niet alles mag worden vermeld waarvoor producten kunnen worden gebruikt.
Heb je vragen over de verzorging of wil je weten welke ondersteuning past bij jouw kippen?
Neem gerust contact op of kijk bij de ondersteunende producten in mijn webshop, ik help je graag verder.
4. Help bij eten en drinken
Kippen met draainek kunnen vaak niet goed bij hun voer of water.
Maak een zacht papje van geweekte legkorrel, havervlokken of rijst en voer dit handmatig.
Houd haar voorzichtig rechtop bij het eten.
Geef kleine beetjes tegelijk en laat haar tussendoor rusten.
5. Blijf dagelijks suppleren en observeren
Verbetering zie je meestal binnen enkele dagen tot een week.
Sommige kippen herstellen helemaal, anderen houden een lichte scheefstand.
Blijf supplementen nog minstens 7 tot 10 dagen geven nadat ze is opgeknapt.
6. Raadpleeg de dierenarts bij twijfel
Helpt de behandeling niet of verergert het, schakel dan de dierenarts in.
Een dierenarts kan neurologische oorzaken uitsluiten en pijnstilling geven als dat nodig is.
Wat kun je doen om draainek te voorkomen
1. Geef altijd goed en vers voer
Gebruik voer van betrouwbare kwaliteit. Oud of bedorven voer verliest vitamines, vooral vitamine E.
2. Bewaar voer goed
Kippenvoer blijft het best in een afgesloten ton, koel en droog bewaard. Vermijd zonlicht en vocht.
3. Geef regelmatig vitamines
Zeker in stressperiodes (rui, ziekte, hitte) kun je een multivitamine toevoegen aan het drinkwater.
4. Laat regelmatig mestonderzoek doen
Wormen of coccidiose kunnen tekorten veroorzaken doordat voedingsstoffen niet goed worden opgenomen.
In mijn webshop kun je mestonderzoek per post bestellen. Dat is een eenvoudige en betrouwbare manier om inzicht te krijgen in de darmgezondheid van je kippen.
5. Zorg voor een veilige leefomgeving
Voorkom dat kippen kunnen vallen of botsen, zeker bij rassen met slecht zicht of een dichte kuif, zoals zijdehoenders en sabelpootkrielen.
Veelgestelde vragen over draainek bij kippen
Is draainek besmettelijk?
Nee, niet op zichzelf. Alleen virale oorzaken kunnen besmettelijk zijn.
Kan draainek vanzelf overgaan?
Soms wel, als het mild is en tijdig wordt aangevuld met vitamines. Zonder behandeling verslechtert het meestal.
Hoe lang duurt herstel?
Bij milde gevallen 2–5 dagen. Ernstige gevallen kunnen weken duren, soms met blijvende scheefstand.
Welke vitamines zijn het belangrijkst?
Vitamine E, selenium en vitamine B1. Samen ondersteunen ze zenuwen, spieren en herstel.
Kan ik draainek bij kuikens voorkomen?
Ja. Geef opfokvoer van goede kwaliteit en zorg dat het niet oud is. Extra vitamines in het drinkwater helpen ook.
Wanneer moet ik naar de dierenarts?
Bij ernstige draainek, als je kip niet eet of drinkt, of als er meerdere kippen tegelijk ziek zijn.
Disclaimer
Ik ben geen dierenarts. Alles wat je leest is gebaseerd op mijn eigen ervaring en kennis. Natuurlijke middelen zijn bedoeld als ondersteuning en niet als vervanging van een behandeling door de dierenarts. Bij twijfel of ernstige klachten raadpleeg altijd een dierenarts.
Gerelateerde producten en pagina’s