Bevriezing van kam en lellen bij kippen: herkennen, behandelen en voorkomen
Een kip met bevroren kam of lellen is iets wat veel kippenhouders pas één keer hoeven mee te maken om het nooit meer te vergeten. Zeker in de winter, als kou en vocht samenkomen, kan dit pijnlijk probleem ineens ontstaan. Vooral hanen en rassen met grote kammen lopen risico.
In dit artikel leg ik stap voor stap uit hoe je bevriezing herkent, wat je er direct aan kunt doen en hoe je voorkomt dat het terugkomt. Alles wat je leest is gebaseerd op praktijkervaring, kennis uit de pluimveewereld en mijn eigen ervaring met kippen in de stadstuin.
Wat is bevriezing bij kippen
Bij strenge kou vernauwen de bloedvaten in kam en lellen. Het lichaam beschermt eerst de vitale organen en vermindert de doorbloeding in de uitstekende delen. Als de kip langere tijd wordt blootgesteld aan kou, wind of vocht, kan de bloedtoevoer zelfs helemaal stilvallen. Dan krijgen kam en lellen geen zuurstof meer en sterft het weefsel langzaam af.
Bevriezing bij kippen komt vooral voor:
-
bij vrieskou in combinatie met vocht
-
bij kippen die ’s nachts nat blijven door condens of lekkende drinkbakken
-
bij hanen met grote kammen
-
bij hennen of hanen in een open, tochtig hok zonder beschutting
Hoe herken je bevriezing
Wees alert op veranderingen aan de kam en lellen, zeker bij lage temperaturen. Let op:
-
Bleke, witgele of grijze verkleuring aan de randen van kam of lellen
-
Koud en stug aanvoelend weefsel
-
Zwelling, roodheid of blaren
-
Zwart of grauw verkleurde stukken die dood weefsel aangeven
-
Kippen die met de kop schudden of deze ingetrokken houden
-
Verminderde eetlust of een zieke, teruggetrokken indruk
In latere fases kan het dode weefsel vanzelf loslaten. Dat klinkt heftig, maar zolang het schoon blijft en niet ontstoken raakt, herstelt het dier vaak goed.
De drie stadia's van bevriezing
Wat je niet moet doen
Bij vorstschade is zachtheid het belangrijkst. Vermijd deze fouten:
-
Geen directe warmtebronnen gebruiken zoals een föhn, warmtelamp of heet water. Plotselinge opwarming verergert de schade.
-
Niet wrijven of masseren. Dat kan de kleine bloedvaten laten scheuren.
-
Geen blaren doorprikken. Ze beschermen het onderliggende weefsel.
-
De kip niet te snel terugzetten in de kou. Herhaalde bevriezing maakt de schade erger.
Eerste hulp bij bevriezing
1. Zet de kip binnen
Breng haar naar een droge, tochtvrije plek met een temperatuur tussen de 5 en 10 graden. Laat het bevroren gebied langzaam op temperatuur komen. Dat kun je doen door een lauw washandje op de kam of lellen te leggen. Gebruik geen heet water.
2. Verzacht en verzorg het weefsel
Als het weefsel opwarmt, smeer dan voorzichtig een verzorgende zalf. Een zalf met honing (zoals Vetramil), calendula of lanoline verzacht de huid en beschermt tegen infecties. Breng dit één of twee keer per dag aan zonder te drukken.
3. Ondersteun van binnenuit
Herstel kost energie. Voeg een multivitamine toe aan het drinkwater om de weerstand te ondersteunen. Kies een variant met:
-
Vitamine A voor herstel van huid en slijmvliezen
-
Vitamine D3 voor opname van calcium en sterk immuunsysteem
-
Vitamine E voor celdragerherstel
-
Vitamine C om stress te verminderen
-
Vitamine B-complex voor energie, eetlust en zenuwondersteuning
Multivitaminen met elektrolyten zijn ideaal in deze periode. Ze helpen kippen beter te drinken en te herstellen. In mijn webshop vind je diverse producten die ik zelf gebruik in koude periodes.
4. Blijf goed observeren
Controleer dagelijks of het weefsel schoon blijft. Zwarte stukken die dood zijn, vallen meestal vanzelf af. Zolang het niet stinkt of ettert, hoef je niets te doen. Wordt het gebied ontstoken of lijkt de kip ziek, schakel dan een dierenarts in.
Voorkomen is beter dan genezen
Houd je kippenhok droog en goed geventileerd
Vocht is de grootste vijand. Zet drinkbakken bij voorkeur buiten het hok en voorkom lekkage. Ventileer bovenin het hok zodat condens kan ontsnappen, maar voorkom tocht op zitstokken. Gebruik droog stro of zaagsel en controleer regelmatig op vochtplekken.
Bescherm kam en lellen bij vorst
Bij aankomende vorst kun je de kam en lellen licht insmeren met een zachte zalf zoals Vetramil, vaseline of een crème met calendula. Dat helpt het vocht buiten te houden en voorkomt dat de kou direct inwerkt op de huid.
Geen warmtelampen gebruiken
Warmtelampen lijken handig, maar ze veroorzaken vaak condens en vocht. Dat vergroot juist de kans op bevriezing. Zorg liever voor goede isolatie, droge bodembedekking en beschutting tegen de wind.
Let op gevoelige rassen
Hanen met grote kammen, zoals leghorns, zijn gevoeliger voor vorst dan kippenrassen met een kleine kam, zoals orpingtons of wyandottes. Houd hier rekening mee.
Stimuleer de doorbloeding met voeding
Een handje zonnebloempitten, wat kippenpindakaas of een voer met iets meer vet helpt de kip warm te blijven. Zorg dat ze goed op gewicht is, maar niet te vet, want overgewicht belemmert juist de bloedsomloop.
Veelgestelde vragen
Wat is het eerste teken van bevriezing bij een kip?
Bleke of witte verkleuring aan de kam of lellen, vaak stug en koud aanvoelend.
Kan bevroren kam vanzelf genezen?
Ja, lichte bevriezing herstelt vaak vanzelf. Zwart weefsel dat dood is, valt uiteindelijk vanzelf af.
Mag ik het zwarte stukje eraf knippen?
Nee, laat het vanzelf loslaten. Knippen kan bloeden of infecties veroorzaken.
Wat is beter: vaseline of Vetramil?
Vaseline werkt goed ter voorkoming. Vetramil is geschikter bij schade, omdat het wondhelend en antibacterieel is.
Kan ik verwarmen met een warmtelamp?
Liever niet. Warmtelampen veroorzaken vocht, waardoor juist meer bevriezing optreedt. Kies voor een goed geïsoleerd hok met droge bodembedekking.
Wanneer bel ik de dierenarts?
Als het weefsel ontstoken raakt, de kip stopt met eten of drinken, of als er een vieze geur of etter ontstaat.
Zijn sommige kippen gevoeliger voor bevriezing?
Ja, vooral hanen en rassen met grote kammen of dunne lellen. Ook oudere of zieke kippen lopen meer risico.
Handige producten om in huis te hebben
-
Vetramil honingzalf of calendulazalf
-
Multivitamine of elektrolyten voor in het drinkwater
-
Vaseline of beschermende crème voor kam en lellen
-
Droge bodembedekking (stro of zaagsel)
-
Goede ventilatie in het hok
Je vindt deze producten en meer winterverzorging voor kippen in mijn webshop.
Disclaimer
Ik ben geen dierenarts. Alles wat je leest is gebaseerd op mijn eigen ervaring en kennis. Natuurlijke middelen zijn bedoeld als ondersteuning en niet als vervanging van een behandeling door de dierenarts. Bij twijfel of ernstige klachten raadpleeg altijd een dierenarts.