Eerste hulp bij zieke kippen
Veelvoorkomende situatie's zieke kip en EHBO
Kippen zijn sterke, zelfstandige dieren, maar kunnen plotseling ziek worden of gewond raken. Als hobbyhouder is het belangrijk om voorbereid te zijn op acute situaties. Een kip kan niet zeggen waar het pijn doet, dus kennis van signalen, eerste hulp en een goed uitgeruste EHBO-kit is cruciaal. In dit artikel bespreken we:
-
Veelvoorkomende noodsituaties bij een zieke kip en hoe je ze herkent
-
Hoe je eerste hulp toepast
-
Welke materialen niet mogen ontbreken in je EHBO-kit
-
Waarom preventie de beste eerste hulp is
-
Creatieve en natuurlijke alternatieven als je geen professionele middelen hebt
De informatie is gebaseerd op internationale veterinaire inzichten, praktische ervaringen van pluimvee-experts en wetenschappelijke bronnen.
1. Help, mijn kip is gewond!
Soms raken kippen gewond. Door een scherpe rand, een val of doordat ze elkaar pikken. Het is belangrijk dat je snel ingrijpt, ook bij kleine wondjes, om ontsteking te voorkomen.
👉 Lees hier wat je kunt doen bij verwondingen, hoe je een wond verzorgt en wanneer het slim is om hulp in te schakelen:
Wonden en verwondingen bij kippen, wat kun je doen?
2. Maden in de wond van je kip (Myiasis)
Maden kunnen in wondjes of vuile veren kruipen en veroorzaken ernstige schade. Vaak begint het bij plakmest, verwonding of een nat achterwerk.
Eerste hulp:
– Zet de kip apart en controleer grondig
– Verwijder alle maden met pincet en spoel met lauwwarm water
– Desinfecteer de plek en droog goed af
– Raadpleeg de dierenarts bij diepe schade
➡️ Klik hier voor de uitgebreide uitleg en behandeling van maden bij kippen
3. Botbreuken of mank lopen bij je kip
Loopt je kip ineens mank of laat ze haar poot hangen? Dat kan wijzen op een kneuzing, verrekking of zelfs een botbreuk. Zet haar apart, geef rust en observeer goed.
Lees hier wat je kunt doen, hoe je een breuk herkent en wanneer ingrijpen nodig is:
👉 Botbreuk of kneuzing bij kippen – zo herken en help je je kip
4. Ademhalingsproblemen bij je kip
Merk je dat je kip open bek ademt, piept of een blauwe kam heeft? Dan is er mogelijk sprake van een luchtwegprobleem. Haal de kip direct uit het hok, zorg voor rust en frisse lucht, en laat haar eventueel stomen met tijm of kamille. Let goed op of er slijm of beslag zichtbaar is in de keel.
Lees hier het volledige stappenplan, mogelijke oorzaken en wanneer je naar de dierenarts moet:
👉 Ademhalingsproblemen bij kippen – symptomen & wat te doen
5. Legnood bij kippen
Bij legnood blijft een ei vastzitten in het legkanaal. De kip zit stil, loopt moeilijk en kan niet persen. Zonder hulp is dit levensgevaarlijk.
Eerste hulp:
– Zet de kip warm en rustig
– Geef een warm bad en elektrolyten
– Voeg calcium toe en masseer voorzichtig
– Komt het ei niet binnen 24 uur? → dierenarts!
➡️ Klik hier voor de uitgebreide uitleg en behandeling van legnood
6. Verstikking door vreemd voorwerp bij je kip
Een kip kan zich verslikken of iets vast hebben in de keel of slokdarm. Je ziet dan plots hoesten, strekken van de nek, snavel wijd open, of paniekgedrag. Snel handelen is belangrijk.
Eerste hulp:
– Houd de kip voorover gekanteld met kop omlaag
– Masseer zachtjes van onder naar boven over de keel
– Kijk of je iets ziet in de keel, verwijder dit alleen voorzichtig
– Blijft ze benauwd? → dierenarts inschakelen
➡️ Klik hier voor de uitgebreide uitleg en behandeling van verstikking
7. Zure of verstopte krop bij je kip
Bij een verzuurde krop voelt de krop van de kip ’s ochtends nog steeds vol, slap of waterig aan. Vaak ruikt het zuur of muf uit de snavel. De krop raakt dan verstopt of zit vol gist.
Eerste hulp:
– Haal het voer tijdelijk weg
– Masseer de krop zachtjes meerdere keren per dag
– Geef water met wat appelazijn of een antischimmelmiddel, of kijk voor verdere tips op de link hieronder
– Bij ernstige klachten: leegmaken of medicatie nodig
➡️ Klik hier voor de uitgebreide uitleg en behandeling van verzuurde krop
8. Shock bij kippen (plotselinge verslapping of instorting)
Een kip kan in shock raken door een aanval, verwonding, extreme kou of stress. Ze zakt dan door de poten, reageert nauwelijks, en kan koud aanvoelen. Shock is levensbedreigend en vereist snelle actie.
Eerste hulp:
– Zet de kip meteen apart, warm en donker
– Geef lauw suikerwater of elektrolyten
– Niet forceren om te eten of bewegen
– Geef rust, warmte en hydratatie
➡️ Klik hier voor de uitgebreide uitleg en behandeling van shock bij kippen
9. Prolaps bij kippen (uitstulping cloaca)
Een prolaps is een naar buiten geduwd stukje weefsel via de cloaca, vaak veroorzaakt door persen, overgewicht, calciumtekort of te grote eieren. Het ziet eruit als een rood tot paars uitstulpende knobbel. Kippen pikken er snel op, wat gevaarlijk is.
Eerste hulp:
– Isoleer de kip direct en houd haar koel en donker
– Reinig en koel het weefsel
– Duw het voorzichtig terug met wat zalf
– Geef tijdelijk geen legvoer maar licht verteerbaar voer zoals graan
– Voeg B-vitamines of elektrolyten toe
➡️ Klik hier voor de uitgebreide uitleg en behandeling van prolaps
10. Bevriezing van kam of lellen van je kip
ij strenge vorst kunnen kam of lellen bevriezen, vooral bij hanen. Je ziet dan wit, grijs of zelfs zwart verkleurd weefsel. Bevriezing is pijnlijk en kan blijvende schade geven.
Eerste hulp:
– Zet de kip direct op een warme, droge plek
– Verwarm langzaam met lauwe doeken, niet met hitte
– Smeer Vetramil of calendulazalf op het weefsel
– Geef extra vitamines voor herstel
➡️ Klik hier voor de uitgebreide uitleg en behandeling van bevriezing
11. Vergiftiging bij kippen
Kippen kunnen per ongeluk iets giftigs eten, zoals bespoten planten, bedorven voer of giftige resten in de tuin. Symptomen treden vaak plotseling op: sloomheid, diarree, trillingen of ademproblemen. Snel handelen is cruciaal.
Eerste hulp:
– Isoleer de kip in een warme, rustige ruimte
– Verwijder de mogelijke bron van het gif
– Geef vocht en licht verteerbaar voer
– Laat haar rusten en observeer goed
➡️ Klik hier voor de uitgebreide uitleg en behandeling van vergiftiging bij kippen
EHBO-kit voor kippen
Desinfectie en wondzorg voor kippen
-
Zoutoplossing NaCl 0,9%, voor reiniging
-
Betadinezalf, Vetramil, bij desinfectie en sneller herstel
-
Epsomzout, voor reiniging en legnood
-
Bepanthen, voor korstjes, oppervlakkige wondjes
Verbandmateriaal voor kippen
-
Steriele gaasjes, om wonden te bedekken en bloeding te stelpen
-
Zelfklevende tape, voor het fixeren van verband of spalken
-
Handschoenen voor hygiënisch handelen
-
IJslolliestokjes als spalk of aanbrengen van zalf
Orale middelen voor kippen
-
Actieve kool, 1gram per kg lichaams gewicht
-
Elektrolytenmix of zelfgemaakt (zie onderaan de pagina) om aan te sterken
-
Vitamine B-complex, bij zwakte of neurologische klachen of herstel
-
Appelazijn, knoflook, yoghurt - voor milde ondersteuning van weerstand en darmgezondheid
-
Vloeibaar calcium of Rennie, bij oa legnood, ondersteunt spierkracht bij leggen van eieren.
Hulpmiddelen voor kippen bij eerste hulp
-
Spuitjes zonder naald, voor reininging wonden of geven van medicijnen of voeding
-
Pincet, schaar
-
Zaklamp, voor beter zicht
-
Maïzena of bloem, bij kleine bloedingen van nagels, veerpennen of afgeknapte hanensporen
-
Warmtelamp of kruik bij shock of ziekte
Zelf elektrolyten maken voor kippen
500 ml lauw water + ½ tl zout + 2 tl suiker + ¼ tl zuiveringszout
Gebruik tijdelijk bij diarree, vergiftiging of uitputting
Zelf fysiologisch zout maken (NaCl 0,9%)
1 liter gekookt en afgekoeld water + 9 gram keukenzout (zonder jodium)
Gebruik binnen 24–48 uur
Preventie is de beste eerste hulp
-
Dagelijkse observatie
-
Droog, schoon hok met goede ventilatie
-
Regelmatig mestonderzoek
-
Scherpe randen verwijderen
-
Let op voeding, stress en parasieten
Heb je vragen? Stel ze gerust via e-mail of WhatsApp.
Liefs van Lin
Disclaimer
Dit artikel is geschreven op basis van persoonlijke ervaring. Ik ben geen dierenarts. Raadpleeg altijd een dierenarts bij twijfel of ernstige klachten. Gebruik van deze tips is op eigen risico. Aan dit artikel kunnen geen rechten worden ontleend.
Internationale Bronnen