Bevriezing van kam en lellen bij kippen

Bevriezing van kam en lellen bij kippen: herkenning, behandeling en preventie

Bevriezing van kam of lellen komt bij kippen vooral voor in koude periodes, zeker bij hanen of rassen met grote kammen. Het ontstaat niet alleen door de kou, maar vooral door de combinatie met vocht, wind en slechte omstandigheden in het kippenhok. Deze schade is pijnlijk, kan blijvend zijn en zelfs leiden tot infecties of afsterven van weefsel.

In dit artikel lees je hoe je bevriezing op tijd herkent, wat je kunt doen om het te behandelen en hoe je het zoveel mogelijk kunt voorkomen. Ook als je kippen in de achtertuin houdt, is dit relevant.

Wat is bevriezing?

Bij strenge kou trekken de bloedvaten in kam en lellen samen om het lichaam warm te houden. Het lichaam geeft voorrang aan de vitale organen en laat de uitstekende delen tijdelijk minder goed doorbloeden. Als de kou lang aanhoudt of als de kip nat is, kan de doorbloeding helemaal stilvallen. Het weefsel krijgt dan geen zuurstof en kan beschadigd raken of zelfs afsterven.

Bevriezing aan kam of lellen zie je vooral:

• bij vrieskou in combinatie met vocht

• bij kippen die 's nachts nat blijven door condens of lekkende drinkbakken

• bij rassen met grote kammen of dunne lellen

• bij hanen in een open kippenhok zonder tochtwering

Hoe herken je bevriezing bij je kippen?

Let op deze signalen:

• Bleke, witgele of grijze randen aan de kam of lellen

• Koud en stug aanvoelend weefsel

• Zwelling, roodheid of blaarvorming

• Zwart of grauw weefsel dat geen leven meer toont

• De kip schudt met de kop of houdt deze ingetrokken van de pijn

• De kip lijkt ziek, trekt zich terug of eet minder

In latere fases kan het weefsel vanzelf loslaten en eraf vallen. Dit is niet altijd gevaarlijk, zolang het schoon blijft en niet geïnfecteerd raakt.

Wat je juist niet moet doen

Bij het behandelen van bevriezing is voorzichtigheid belangrijk. Vermijd de volgende fouten:

• Gebruik geen warmtebronnen zoals een föhn, warm water of een warmtelamp direct op het bevroren weefsel. Plotselinge opwarming maakt de schade erger.

• Wrijf of masseer het bevroren gebied niet. Daardoor kunnen kleine bloedvaten juist scheuren.

• Prik blaren niet open. Ze beschermen het onderliggende weefsel tegen infectie.

• Zet de kip niet terug in de kou voordat het weefsel is hersteld. Herhaalde bevriezing maakt de schade groter.

Eerste hulp bij bevriezing

1. Zet de kip binnen

Breng de kip naar een droge, tochtvrije plek met een temperatuur tussen de 5 en 10 graden. Laat het bevroren weefsel rustig opwarmen, bijvoorbeeld door een lauw washandje op de kam of lellen te leggen. Gebruik geen heet water.

2. Verzacht het weefsel

Als het weefsel langzaam op temperatuur komt, kun je het behandelen met een zachte zalf. Gebruik bijvoorbeeld Vetramil honingzalf, of een zalf met calendula of lanoline. Deze verzorgen en beschermen zonder te irriteren. Breng de zalf één of twee keer per dag aan zonder te drukken of wrijven.

3. Ondersteun van binnenuit met een multivitamine

Omdat herstel energie en weerstand kost, is het goed om een multivitamine door het drinkwater te geven. Kies voor een product dat de volgende vitamines bevat:

• Vitamine A – ondersteunt huidherstel en het vernieuwen van slijmvliezen.

• Vitamine D3 – regelt de opname van calcium en is essentieel voor het behoud van gezonde huid, spieren en het immuunsysteem.

• Vitamine E – beschermt lichaamscellen tegen schade en ondersteunt het herstel.

• Vitamine C – helpt bij stressverwerking en weerstand, vooral belangrijk in koude periodes.

• Vitamine B-complex (B1, B2, B6, B12, foliumzuur, niacine, pantotheenzuur, biotine) , ondersteunt het zenuwstelsel, eetlust, energiehuishouding en bloedvorming.

Een goede multivitamine is dus breed inzetbaar en de beste keus om een kip te helpen herstellen na vorstschade. Dit is vooral belangrijk bij een zieke kip die al wat verzwakt is.

4. Blijf observeren

Het herstel kan weken duren. Zwart weefsel dat niet meer leeft, zal uiteindelijk vanzelf loslaten. Zolang het niet ontstoken raakt en de kip verder fit blijft, kun je dit rustig afwachten. Als het weefsel gaat stinken, ettert of de kip erg ziek oogt, is het belangrijk om een dierenarts te raadplegen.

Preventie: zo voorkom je bevriezing

Zorg voor een droog en goed geventileerd kippenhok

Zet indien mogelijk de drinkbakken buiten het hok. Zo blijft het nachthok droger en voorkom je extra vocht dat kan leiden tot bevriezing.Vocht is de grootste vijand in de winter. Zorg voor goede ventilatie bovenin het hok zodat condens kan ontsnappen, maar voorkom tocht op zitstokken. Gebruik droog stro of zaagsel op de bodem, en voorkom lekkende drinkbakken.

Smeer kam en lellen in bij vorst

Bij dreigende vorst kun je de kam en lellen licht insmeren met een beschermende zalf, zoals Vetramil, vaseline of een crème met calendula. Dit helpt het vocht buiten te houden en voorkomt directe kou op de huid.

Gebruik geen warmtelamp in het hok

Te veel warmte zorgt juist voor condens en vocht in het hok. Kies liever voor goede isolatie, droge bodembedekking en beschutting tegen de wind. Als verwarmen toch nodig is, gebruik dan veilige, milde warmtebronnen die niet direct op de kip gericht zijn.

Let op bepaalde rassen

Sommige kippenrassen zijn gevoeliger voor vorst dan andere. Rassen met een kleine kam (zoals wyandotte, orpington of barnevelder) zijn vaak beter bestand tegen kou dan hanen met grote rechtopstaande kammen. Houd hier rekening mee bij het samenstellen van je toom als je in een koud klimaat woont.

Stimuleer doorbloeding met voeding

Voeding met een beetje extra vet (zoals zonnebloempitten, kippenpindakaas) en voldoende beweging overdag helpen de kip warm te blijven en de doorbloeding op gang te houden. Zorg ook dat kippen niet te mager zijn voor de winter.

 

Veelgestelde vragen (FAQ)

Wat is het eerste teken van bevriezing bij een kip?

Bleke of witte verkleuring aan de kam of lellen, vaak stug en koud aanvoelend.

Kan bevroren kam vanzelf genezen?

Ja, lichte bevriezing herstelt vaak vanzelf. Zwart weefsel dat dood is, valt meestal vanzelf af zolang het niet geïnfecteerd raakt.

Mag ik het zwarte stukje eraf knippen?

Nee, laat het vanzelf loslaten. Te vroeg knippen kan bloedingen of infecties veroorzaken.

Wat is beter: vaseline of Vetramil?

Vaseline is prima ter voorkoming. Vetramil is beter bij schade of wondjes, omdat het ook antibacterieel werkt.

Kan ik verwarmen met een warmtelamp?

Liever niet. Verwarmingslampen veroorzaken vocht en condens, wat het risico op bevriezing juist verhoogt. Beter is een goed geïsoleerd hok met droge bodembedekking.

Moet ik een dierenarts bellen bij bevriezing?

Alleen als het weefsel gaat ontsteken, de kip stopt met eten of drinken, of als het gebied ettert of stinkt.

Zijn sommige kippen gevoeliger voor bevriezing?

Ja. Hanen en rassen met grote kammen of dunne lellen zijn gevoeliger. Ook oude of zieke kippen lopen meer risico.

 

Disclaimer:
De informatie op deze website is bedoeld voor informatieve en educatieve doeleinden en is gebaseerd op eigen ervaring, praktijkkennis en bronnen uit de (hobby)pluimveehouderij. Hoewel we streven naar zorgvuldigheid en actualiteit, kunnen er geen rechten worden ontleend aan de inhoud. De adviezen zijn géén vervanging voor professioneel dierenartsadvies. Bij twijfel over de gezondheid van je kip of in acute situaties adviseren wij altijd contact op te nemen met een dierenarts die ervaring heeft met pluimvee.

Gebruik van producten, supplementen of behandelmethodes is op eigen verantwoordelijkheid.