Botbreuken of mank lopen bij je kip & herkennen, helpen en herstellen
Kippen kunnen verrassend goed omgaan met pijn. Maar als je kip ineens mank loopt, haar poot niet meer gebruikt of zichtbaar moeite heeft met bewegen, is het belangrijk om snel te handelen. In sommige gevallen is er sprake van een kneuzing, in andere gevallen van een botbreuk of gewrichtsprobleem. In dit artikel lees je hoe je een breuk of blessure herkent, wat je kunt doen, en wanneer ingrijpen nodig is.
Symptomen van een botbreuk, kneuzingen of pootprobleem
Kippen kunnen om verschillende redenen ineens kreupel worden of hun poot niet meer gebruiken. Let op deze tekenen:
-
Eenzijdig manken – de kip ontlast één poot en hinkt
-
Poot optrekken of laten hangen – soms zelfs helemaal niet meer gebruiken
-
Zichtbare zwelling – bij botbreuken, gewrichtsproblemen of ontstekingen
-
Abnormale stand van de poot – scheef, verdraaid of bungelend
-
Knarsend geluid bij bewegen – kan duiden op een breuk
-
Pijnlijk reageren bij aanraken – gillen, vleugels wijd
-
Verminderde activiteit of eten – vooral bij ernstige pijn
Als de kip helemaal niet meer beweegt of plat ligt, is het risico op shock, interne schade of een breuk groot.
Mogelijke oorzaken van mank lopen of breuken
De oorzaken zijn vaak onschuldig, maar kunnen grote gevolgen hebben als ze niet worden opgemerkt. Hieronder de meest voorkomende situaties:
1. Vallen van hoogte
Bij rassen met zwakke botten of bij schrikreacties van de zitstok kan een kip haar poot breken of verstuiken.
2. Beknelling of vastzitten
Poten kunnen bekneld raken in gaas, een voerrek of tussen planken. De kip raakt in paniek en kan zichzelf verwonden.
3. Overgewicht
Zwaardere kippen belasten hun gewrichten zwaarder. Vooral bij springen of landen ontstaat risico op gewrichtsletsel of breuken.
4. Botontkalking (calciumtekort)
Te weinig calcium of een verstoorde calcium/fosforbalans maakt botten broos. Dit komt vooral voor bij legkippen of kippen met langdurig tekort aan zonlicht of grit.
5. Artritis of ontsteking
Infecties zoals staphylococcen of mycoplasma kunnen ontsteking in de gewrichten veroorzaken. Dit geeft zwelling, warmte en pijn bij bewegen.
6. Ouderdom en slijtage
Oudere kippen kunnen stram worden of moeite krijgen met bewegen, vergelijkbaar met artrose.
Eerste hulp bij mank lopen of een vermoedelijke breuk
Als je merkt dat je kip niet goed loopt, volg dan dit stappenplan:
Stap 1: Isoleer en beperk beweging
Zet de kip apart in een kleine ruimte waar ze niet kan springen of zich verplaatsen. Gebruik een hondenbench, konijnenhok of mand met zachte bodem (handdoek, hooi, stro).
Stap 2: Observeer zorgvuldig
Bekijk of de poot gezwollen is, scheef staat of gevoelig is. Beweeg voorzichtig het pootje maar alleen als de kip dat toelaat en controleer op:
-
Zwelling of warm aanvoelen
-
Blauwe verkleuring of bloeduitstorting
-
Onnatuurlijke stand of beweging
Stap 3: Koel bij zwelling
Is de poot alleen gezwollen, dan kan het gaan om een kneuzing of verstuiking. Koelen met een koud kompres (10 minuten, met tussenlaagje) kan helpen om zwelling te verminderen.
Stap 4: Rust is cruciaal
Laat de kip enkele dagen in afzondering. Geen zitstok, geen ruwe ondergrond, geen toegang tot andere kippen. Rust is de belangrijkste genezer bij botproblemen. Bij een kneuzing kan het best een aantal weken duren voordat de kip weer normaal loopt.
Wat als het echt een breuk is?
✔ Herken een breuk:
-
De poot bungelt of beweegt onnatuurlijk
-
De kip gebruikt de poot helemaal niet meer
-
Je voelt een 'klik' of beweging op een verkeerde plek
-
Er is een zichtbare knik of verdikking
✔ Wat je kunt doen:
-
Beweeg de poot niet als je vermoedt dat het om een botbreuk gaat
-
Laat de kip volledig rusten in een beperkte ruimte
-
In sommige gevallen kun je een eenvoudige spalk aanbrengen met zachte materialen zoals watten + tape of karton
Zie HIER voor hoe je dat kunt doen
Let op: verplaatsen of spalken van een gebroken poot vereist enige kennis. Bij twijfel is rust vaak beter dan verkeerd behandelen.
✔ In de praktijk:
Bij hobbyhouders wereldwijd wordt een simpele aanpak vaak succesvol toegepast:
-
2–3 weken afzondering
-
Zachte ondergrond
-
Voldoende licht, frisse lucht en rust
-
Grit en calciumrijk voer ter ondersteuning van het herstel
Na die tijd kun je de kip voorzichtig weer laten bewegen. Bouw dit langzaam op.
Wanneer ingrijpen of dierenarts inschakelen?
Niet elke breuk hoeft geopereerd te worden. In veel gevallen kunnen kippen met een lichte breuk of kneuzing herstellen met rust. Overweeg een dierenarts met kennis van pluimvee als:
-
De kip zichtbaar veel pijn heeft (kreunt, gilt, ligt alleen maar)
-
Er een open botbreuk is (bot steekt door de huid)
-
De kip blijft bloeden of niet meer eet/drinkt
-
Na 3 dagen nog geen enkele verbetering zichtbaar is
-
Meerdere kippen gewrichtsklachten vertonen (kan infectie zijn)
Let op: bij hobbydieren wordt vaak gekozen voor comfortzorg en rust boven intensieve ingrepen.
Wat kun je zelf doen om herstel te ondersteunen?
✔ Ondersteunend voer
Zorg voor voldoende calcium en mineralen in het dieet, bijvoorbeeld:
-
Grit + oesterschelpen
-
Fijngemalen eierschalen
-
Eventueel een supplement met calcium, magnesium en vitamine D
✔ Immuunondersteuning
Een kip die herstellende is, heeft extra weerstand nodig. Denk aan multivitamine of supplementen met mariadistel
✔ Comfort & welzijn
-
Zachte bodembedekking (hooi, hennepvezel, handdoek)
-
Geen tralies of scherpe randen
-
Regelmatig handmatig voeden of drinkwater verversen bij kippen die weinig bewegen
Preventie & zo verklein je de kans op blessures
Een ongeluk is nooit helemaal te voorkomen, maar deze tips verkleinen het risico:
-
Gebruik lage zitstokken – niet hoger dan 40–50 cm bij zware of oude kippen
-
Zorg voor antislip-oppervlakken – vooral bij regen, modder of tegels
-
Beperk scherpe randen of openingen – voorkom dat poten blijven haken
-
Voorkom overgewicht – kies een uitgebalanceerd dieet, niet te veel snacks
-
Bied zonlicht en grit aan – voor gezonde botten en voldoende calciumopname
-
Let op groepsdynamiek – stress of pesterijen kunnen leiden tot duwen of trappen
Veelgestelde vragen (FAQ)
Geneest een kip vanzelf van een breuk?
In veel gevallen wel, vooral als het een scheurtje of haarlijnbreuk is. Kippen hebben een verrassend herstellend vermogen, zolang ze maar rust en goede verzorging krijgen.
Moet ik een spalk aanbrengen?
Alleen als je weet wat je doet en de breuk goed inschatbaar is. Verkeerd spalken kan het herstel belemmeren. In veel gevallen is rust effectiever.
Klik hier hoe je een spalk aanbrengt
Hoe lang moet een kip rusten bij een breuk?
Gemiddeld 3 tot 4 weken. Daarna kun je het bewegen weer langzaam opbouwen. Bij oudere kippen of zware rassen kan het herstel iets langer duren.
Wat als mijn kip blijft manken?
Sommige kippen houden een lichte afwijking of mank lopen na een breuk of kneuzing. Zolang ze actief zijn, eten, scharrelen en geen pijn lijken te hebben, is dat meestal geen probleem.
Tot slot
Mank lopen of een botbreuk bij je kip is schrikken, maar niet altijd reden tot paniek. In veel gevallen kun je met rust, goede verzorging en een veilige omgeving al veel bereiken. Let op signalen, geef ruimte voor herstel en ondersteun waar nodig met goede voeding en verzorging. En twijfel je? Dan is het altijd verstandig om advies in te winnen bij iemand met ervaring in kippenzorg of een pluimveedierenarts.
Heb je nog verdere vragen dan app of mail gerust
Liefs, van Lin
Disclaimer:
De informatie op deze website is bedoeld voor informatieve en educatieve doeleinden en is gebaseerd op eigen ervaring, praktijkkennis en bronnen uit de (hobby)pluimveehouderij. Hoewel we streven naar zorgvuldigheid en actualiteit, kunnen er geen rechten worden ontleend aan de inhoud. De adviezen zijn géén vervanging voor professioneel dierenartsadvies. Bij twijfel over de gezondheid van je kip of in acute situaties adviseren wij altijd contact op te nemen met een dierenarts die ervaring heeft met pluimvee.
Gebruik van producten, supplementen of behandelmethodes is op eigen verantwoordelijkheid.