Een kip terugplaatsen in de toom – hoe doe je dat zorgvuldig?
Over pikorde, stress, en het herintroduceren van een zieke of broedse hen
Soms moet een kip even apart. Misschien was ze ziek, moest herstellen van ziekte, of zat ze broeds op een paar eieren. Wat de reden ook is: als je haar weer terugzet bij de rest, begint er een spannend moment. Want kippen zijn geen vergeetachtige diertjes. De pikorde is heilig, en elke kip die uit beeld is geweest, wordt opnieuw bekeken — en vaak letterlijk ‘gecheckt’ met een snavel.
Ik krijg er regelmatig vragen over:
“Lin, hoe kan het dat mijn kip weer beter is, maar nu ineens gepest wordt door de anderen?”
Of:
“Mijn broedse hen was zo lief, maar nu mag ze er niet meer bij van de rest. Wat moet ik doen?”
In dit artikel neem ik je stap voor stap mee door het proces van een kip herintroduceren in haar toom. Zodat jij weet waar je op moet letten en hoe je onrust, verwondingen of uitsluiting zoveel mogelijk voorkomt.
🧠 De pikorde: meer dan alleen wat gepluk
In een kippenhok heerst geen democratie. De pikorde bepaalt wie er de baas is en wie mag volgen. Letterlijk: wie eerst eet, waar je mag slapen, en wie je mag pikken als je niet gehoorzaamt.
Deze rangorde ontstaat vanzelf en is vaak stabiel, zolang de groep dat ook is.
Maar als er iets verandert — zoals een kip die een paar weken afwezig is geweest — dan raken de verhoudingen opnieuw in beweging. De plek van de afwezige wordt vaak meteen opgevuld. Als zij dan terugkomt, is er geen ‘gereserveerde plek’ voor haar. Ze moet zich weer opnieuw bewijzen, en dat gaat zelden zonder slag of stoot.
🤕 Waarom je een kip pas terugzet als ze écht fit is
Of het nu om ziekte of herstel na een behandeling gaat: zet een kip pas terug als ze weer helemaal zichzelf is.
Dat betekent:
- Ze eet goed
- Ze is alert en actief
- Ze heeft een gladde, opgerichte houding
- Haar mest is normaal
- Ze is niet meer besmettelijk (bij ziekte)
Kippen zijn keihard tegen zwakte. Een zieke kip wordt door de groep vaak als ‘last’ of ‘gevaar’ gezien. De natuur is meedogenloos: een verzwakt dier trekt roofdieren aan. In de wilde wereld is het ‘beter’ om die kwijt te raken.
Dus ook al vind jij het zielig — de andere kippen denken er anders over.
🪺 Broedse hen terugzetten: ook niet zonder risico
Een broedse kip is geen ‘gewone’ kip. Ze zit wekenlang in haar eigen bubbel, op haar nest, afgesloten van groepsdynamiek. In die tijd kan de pikorde in de groep schuiven, en is zij sociaal gezien “uit beeld”.
Als ze daarna terugkomt, is ze vaak wat magerder, trager en uit balans. Ook dan geldt: laat haar eerst aansterken (liefst in het zicht van de groep), voor je haar weer volledig terugzet.
📋 Terugplaatsen: zo pak je het goed aan
Hieronder een stappenplan dat je kunt volgen. Het is geen waterdicht recept — kippen zijn individuen — maar het geeft je wel de meeste kans op succes.
- Laat haar eerst ‘meedoen op afstand’
Zet de kip een paar dagen apart, maar zichtbaar en hoorbaar bij de groep. Bijvoorbeeld in een ren in de ren, of een bench met fijn gaas.
Zo wennen ze weer aan elkaar. De geur, de geluiden, het gedrag — het wordt weer ‘gewoon’. Voor de herstellende kip is dit ook een goede manier om zelfvertrouwen op te bouwen.
💡 Dit noemen we ook wel re-integratie met hek ertussen.
- Kies het juiste moment van terugzetten
- Kies het juiste moment van terugzetten – maar niet ’s nachts
Je hoort het vaak: “Zet een kip gewoon ’s avonds terug in het hok, dan merken ze het niet.”
Helaas is dat een hardnekkig fabeltje. Kippen mogen dan wel slapen in het donker, maar zodra de zon opkomt, herkennen ze meteen wie er ‘nieuw’ is. En dat leidt alsnog tot geduw, gepik of erger. Sterker nog: als ze de nieuwe kip dan ineens ‘ontdekken’ in hun veilige slaapruimte, is de kans op agressie zelfs groter.
Beter is het om haar overdag terug te zetten, zodat je kunt observeren hoe het gaat. Dan kun je direct ingrijpen als het fout gaat, in plaats van ’s ochtends een verwonde kip aan te treffen.
💡 Ook andere trucjes zoals het insmeren van de kip met parfum, of het inspuiten met azijnwater, helpen zelden. Ze maskeren geur maar veranderen niets aan gedrag of rangorde. Het leidt eerder tot extra stress dan tot acceptatie.
- Observeer de eerste 24 uur goed
Let op de volgende signalen:
- Wordt ze aangevallen of verjaagd?
- Mag ze mee-eten?
- Zoekt ze contact of blijft ze apart?
- Wordt er echt gejaagd of alleen wat geklaagd?
Een paar tikken en waarschuwingen zijn normaal — dat is hoe kippen hun grenzen aangeven. Maar constant opjagen, op de kop pikken of bloedende verwondingen? Dat is te veel.
- Creëer ruimte en afleiding
Als het gedrag nog wat spannend is, kun je de volgende dingen doen:
- Zet extra voederplekken neer, zodat ze niet uitgesloten wordt
- Geef afleidende snacks, zoals halve meloen of gehakte groenten, zodat er iets anders is om op te pikken
- Verander de inrichting een beetje: verplaats zitstokken of voerbakken. Hierdoor is de omgeving ook nieuw voor de anderen, wat hun dominantie vermindert
- Blijf realistisch – en speel desnoods met de pikorde
Soms klikt het niet meer, of is één kip duidelijk de boosdoener. In dat geval kun je het tij proberen te keren door een kleine ingreep in de rangorde:
👉 Zet de meest dominante of agressieve kip een week apart.
Op die manier verschuift de pikorde opnieuw, en ontstaat er ruimte voor de teruggekeerde kip om een betere plek te vinden. Als je de dominante kip na een kleine week weer terugzet, komt zij zelf ook ‘nieuw’ binnen. Dat brengt meer balans in de groep.
Let op: ook dit vraagt weer om observatie en tijd. Maar het is vaak effectiever dan de zwakke kip blijven beschermen.
🔁 Wat als het niet lukt?
Probeer het dan opnieuw, in een rustiger fase. Zet haar weer een paar dagen apart, laat haar nog wat aansterken of geef haar meer tijd in het zicht van de groep.
Een kip terugplaatsen in de groep is nooit een kwestie van “gewoon weer erbij zetten”. Het vraagt om:
- Geduld
- Tijd
- Goed observeren
- En soms ook accepteren dat het even duurt
Maar als het lukt, zie je hoe ze weer haar plekje vindt — en dat blijft toch het mooiste.
Liefs van Lin
Reactie plaatsen
Reacties