Zieke kip herkennen: symptomen, oorzaken en wat je meteen kunt doen

Wanneer je dagelijks even bij je kippen kijkt, zie je meestal in één oogopslag of alles klopt. Maar er zijn van die ochtenden dat een kip je nét anders aankijkt. Ze zit wat bol, reageert minder alert of blijft achter in het hok terwijl de rest al naar buiten gaat. Dat zijn de momenten waarop er iets in je buik kriebelt. Je voelt dat er iets niet goed is, maar je weet nog niet wat.

In deze informatie neem ik je mee door de belangrijkste signalen.  Zieke kippen laten veel zien met hun houding en gedrag. Als je weet waar je op moet letten, zie je het vaak al in een vroeg stadium. En dat helpt je om snel en gericht te handelen.

Hoe herken je dat een kip ziek is?

Een kip laat ziekte meestal zien via een combinatie van houding, gedrag en mest. De meest voorkomende signalen die ik in de praktijk zie:

• bol zitten

• suf of slaperig gedrag

• afwijkende mest of wisselende mest

• geen eetlust

• minder drinken

• apart lopen

• benauwdheid of hoorbare ademhaling

• bleke of blauwige kam en lellen

• ingevallen buikveren

• minder of geen eieren

• zich afzonderen van de groep

• nattige neus of geknor 

• slungelig lopen of instabiliteit

Soms is het overduidelijk, maar vaak begint het subtiel. Eén kip eet net iets langzamer, de ogen staan doffer of ze zien er wat verfrommelt uit en bol uit, kam kleurt wat lichter. Dat zijn de eerste signalen die je serieus moet nemen.

Wat doe je als eerste wanneer een kip ziek lijkt?

Je hoeft niet meteen in de stress te schieten. Wel is het belangrijk om heel gericht te kijken.

1. Zet de kip tijdelijk apart
   Niet als straf, maar zodat je haar rust geeft en goed kunt observeren. Een rustige plek met water en voer is genoeg.

2. Check direct het drinkwater
   Zieke kippen drinken vaak minder. Ververs het water en zet het iets dichterbij. 

3. Observeer de mest
   Dat vertelt ongelofelijk veel. Denk aan mijn artikel over diarree en wisselende mest voor uitleg over kleuren en structuren.

4. Voel het borstbeen
   Is ze ingevallen en mager? Dan denk je richting wormen, coccidiose of problemen met voeropname.

5. Luister naar de ademhaling
   Hoor je knorren, piepen of hoorbaar ademen? Dan is er mogelijk sprake van luchtwegproblemen.

6. Noteer wat je ziet
   Kleine veranderingen per dag helpen bij het bepalen van de oorzaak.

Veelvoorkomende signalen en wat ze kunnen betekenen

Hieronder vind je de symptomen die ik het vaakst tegenkom, met daarbij welke richting je kunt denken. Geen diagnoses, maar handvatten. Je klikt steeds door naar de diepteartikelen als je vermoedt dat dát het probleem is.

Bol zitten

Een kip die bol zit, ogen half dicht, vaak in een hoekje, geeft aan dat ze zich niet goed voelt.
Dit kan passen bij:

• wormen (lees verder in mijn artikel over wormen bij kippen)

• coccidiose (meer hierover in mijn artikel over coccidiose)

• pijn of koorts

• een beginnend luchtwegprobleem

• stress of overprikkeling

Afwijkende mest 

Bij wisselende mest kun je denken aan:

• spijsverteringsproblemen

• coccidiose

• voerverandering

• stress

• parasieten
  Meer hierover lees je in mijn artikel over diarree en wisselende mest.

Benauwdheid of hoorbare ademhaling

Een kip die knort, niest, piept of een open snavel ademhaling laat zien, heeft hulp nodig.
Denk aan:

• luchtwegaandoeningen

• infecties

• irritatie door stof of ammoniak
  Lees verder in mijn uitgebreide artikel over luchtwegaandoeningen.

Bleke kam of lellen

Dat is vaak een teken van verminderde conditie of bloedarmoede.
Dit zie ik regelmatig bij:

• bloedluis

• parasieten

• langdurige stress

• onderliggende ziekte
  Meer hierover vind je in mijn artikel over bloedluis en in mijn artikel over bloedarmoede.

Geen of weinig eieren

Een plotselinge dip kan horen bij:

• rui

• stress

• parasieten zoals wormen en of coccidiose

• voeding die niet passend is

• de tijd van het jaar

• beginnende ziekte
  Lees verder in mijn artikelen over legproblemen en eieren .

Sloom of weinig reageren

Bij echt suf gedrag denk je aan:

• coccidiose

• ernstige wormbesmetting

• infectie

• vergiftiging
  Zie het artikel over vergiftiging bij kippen voor meer uitleg.

Evenwichtsproblemen of wiebelen

Dit kan passen bij:

• Marek

• neurologische problemen

• vitaminetekort
  Ongecontroleerd lopen, waggelen, zijn een signaal dat je serieus moet nemen. Lees verder in het artikel over Marek.

Wanneer moet je direct een dierenarts bellen?

• De kip ademt zwaar of met open snavel

• Ze valt om of kan niet meer lopen

• Er is (donker) bloed in de mest

• Je vermoedt vergiftiging

• Er is benauwdheid bij meerdere kippen tegelijk

• De kip is binnen een paar uur veel slechter geworden

In al deze gevallen niet wachten. Kippen laten problemen vaak pas laat zien en soms zelfs te laat.

Wat kun je zelf al doen om duidelijkheid te krijgen?

Mestonderzoek

Bij twijfel is mestonderzoek de meest waardevolle eerste stap. Je weet dan:

• of er wormen zijn

• hoeveel wormen er zijn

• of er aanwijzingen zijn voor coccidiose

• of behandeling nodig is

Lees verder in mijn pagina over mestonderzoek.

Controle van huisvesting en voeding

Veel problemen ontstaan door:

• te weinig ventilatie

• stof in het hok

• voerveranderingen

• stress

• nat strooisel

Mijn pagina over algemene verzorging en tips om kippen te houden geeft hier rust en duidelijkheid in.

Tot slot

Een zieke kip herkennen is een combinatie van kijken, voelen en je eigen ervaring durven vertrouwen. De kunst is dat je niet alles hoeft te weten. Je hoeft alleen maar te zien dat er iets anders is, en dan stap voor stap te kijken welke richting het opgaat.

Van daaruit klik je door naar mijn verdiepende artikelen. Die geven je precies de rust en uitleg die je nodig hebt, zonder dat je eerst langs tien tegenstrijdige meningen hoeft.

Heb je twijfels, blijf je hangen in wat je ziet of wil je gewoon even meekijken?
Stuur gerust een bericht. Ik kijk met je mee.