Luchtwegaandoeningen bij kippen, wat je moet weten als hobbyhouder
Als je kip reutelend ademt, haar snavel openhoudt of sloom in een hoekje zit, weet je meteen dat er iets niet klopt. Veel hobbyhouders schrikken daarvan, want luchtwegproblemen komen helaas vaak voor. Kippen zijn gevoelig voor kou, vocht, stof en infecties, en doordat hun ademhalingssysteem anders werkt dan dat van mensen, verspreiden problemen zich bij hen veel sneller.
In dit artikel lees je hoe de luchtwegen van een kip in elkaar zitten, welke aandoeningen er bestaan, wat ze veroorzaakt en vooral wat je kunt doen. Zo leer je het verschil herkennen tussen een lichte irritatie en een echte infectie, en weet je wanneer het tijd is om de dierenarts te bellen.
Hoe werkt de ademhaling van een kip?
Kippen ademen op een andere manier dan wij. Ze hebben geen middenrif, maar gebruiken hun borst- en buikspieren om lucht door het lichaam te pompen. De lucht stroomt via de neusgaten en neusholtes naar de luchtpijp, longen en luchtzakken. Die luchtzakken zitten overal in het lichaam en zorgen dat er voortdurend frisse lucht stroomt, ook bij het uitademen.
Het nadeel van dit systeem is dat een infectie zich snel kan verspreiden. Wat begint met wat snot bij de neus of een reutelend geluid, kan binnen korte tijd ook de diepere luchtzakken of longen bereiken. Daarom is het belangrijk om bij ademhalingsgeluiden of sloom gedrag alert te blijven.
Een kip “kucht” niet zoals een mens. In plaats daarvan hoor je een reutelend, piepend of knorrend geluid. Dat komt doordat er slijm of vocht in de luchtwegen zit. Soms zie je de kip met haar hals strekken om beter te ademen. Dat is een duidelijk signaal dat ze moeite heeft met haar ademhaling.
Waarom luchtwegproblemen zo vaak voorkomen.
Luchtwegproblemen ontstaan bijna nooit zomaar. Meestal spelen er meerdere omstandigheden tegelijk mee. De belangrijkste zijn:
-
Vocht en slechte ventilatie: een benauwd hok of te veel vocht maakt de lucht vies en belastend voor de longen.
-
Stof en ammoniak: te veel stof van bodembedekking of mest irriteert de luchtwegen.
-
Kou en tocht: vooral plotselinge temperatuurwisselingen of koude lucht op de zitstokken.
-
Stress: bijvoorbeeld bij verhuizing, nieuwe kippen of roofvogelstress.
-
Verminderde weerstand: door de rui, parasieten of tekorten aan voedingsstoffen.
-
Verstoorde darmgezondheid: de darmen en longen zijn bij kippen sterk met elkaar verbonden. Als de darmflora uit balans raakt, daalt ook de weerstand.
Een gezonde kip met voldoende weerstand kan vaak best tegen een beetje kou of wind, maar bij vermoeidheid, stress of slechte huisvesting krijgen bacteriën en virussen meer kans.
Welke luchtwegproblemen komen het vaakst voor bij kippen?
Niet elke aandoening komt even vaak voor. Bij hobbykippen zijn er een paar luchtwegproblemen die we regelmatig tegenkomen, en een paar die zeldzamer zijn. Hieronder lees je in gewone taal wat je als kippenhouder kunt tegenkomen, wat het betekent en hoe je het herkent.
Chronisch snot / luchtweginfectie (Mycoplasma gallisepticum)
Komt heel vaak voor bij hobbykippen.
Dit is de meest voorkomende luchtweginfectie. Veel kippen dragen de bacterie ongemerkt bij zich. Bij stress, kou of de rui kunnen ze ineens reutelend ademen of vocht bij de neus krijgen. De klachten zijn meestal mild, maar kunnen steeds terugkomen.
Symptomen:
-
Reutelend of piepend geluid bij het ademen
-
Waterige neus of tranende ogen
-
Zwelling bij of boven de ogen
-
Minder eetlust of minder eieren
-
Rustiger gedrag
Wat kun je doen:
Een dierenarts kan een antibioticum voorschrijven als dat nodig is. Daarnaast helpt het om de kip rust, frisse lucht en een droog hok te geven.
Lees verder op de pagina Snot bij kippen algemeen om het verschil te leren tussen acute en chronische snot, of kijk direct bij Mycoplasma (chronisch snot).
Voor ondersteunende middelen kijk onderaan deze pagina.
Let op: kippen blijven drager. Bij stress, kou of rui kunnen de klachten weer terugkomen.
Acuut snot (Coryza)
Komt regelmatig voor, vooral bij vochtig of koud weer.
Dit is wat de meeste mensen bedoelen met “snot bij kippen”. Het is een plotselinge, heftige bacteriële infectie die dikke, soms stinkende snot veroorzaakt. Vaak is ook de kop of kam gezwollen.
Symptomen:
-
Dikke, stinkende neusuitvloeiing
-
Dichtgeplakte ogen
-
Gezwollen kop of kam
-
Knorrend of reutelend ademgeluid
Wat kun je doen:
Een dierenarts kan antibiotica voorschrijven. Maak het hok goed schoon, ventileer goed en houd het droog.
Lees verder op de pagina Infectieuze Coryza bij kippen (acute snot) voor meer uitleg.
Let op: kippen blijven meestal drager. De klachten kunnen terugkomen bij stress of kou.
Voor ondersteunende middelen kijk onderaan deze pagina.
Luchtwegvirus (Infectieuze bronchitis – IB-virus)
Komt minder vaak voor bij hobbykippen, maar is erg besmettelijk.
Dit virus tast vooral de luchtwegen aan, maar soms ook de eileiders. Als één kip besmet raakt, kunnen er snel meer volgen.
Symptomen:
-
Open snavel bij het ademen
-
Waterige snot of vochtige ogen
-
Reutelend of gierend geluid
-
Minder of afwijkende eieren
-
Waterige mest bij nierschade
Wat kun je doen:
Er bestaat geen specifieke behandeling. De verzorging richt zich op ondersteuning: warmte, rust, schoon water en frisse lucht.
Houd het hok goed geventileerd en droog, zodat het virus zich minder snel verspreidt.
Voor ondersteunende middelen kijk onderaan deze pagina.
Ontsteking van de voorhoofdsinussen - sinusontsteking bij je kip (Sinusitis)
Komt geregeld voor als gevolg van Mycoplasma of Coryza.
Het is meestal geen aparte ziekte, maar een bijverschijnsel van een andere infectie. De holtes boven de ogen raken ontstoken, waardoor de kop gezwollen lijkt.
Symptomen:
-
Dikke ogen of zwelling boven het oog
-
Pus of vocht bij de ooghoeken
-
Benauwdheid
-
Lusteloos gedrag
Wat kun je doen:
De dierenarts kan pus verwijderen of antibiotica voorschrijven. Zorg voor droge bodembedekking en goede ventilatie.
Houd de oogjes schoon en observeer goed , hier helpen ondersteunende middelen alleen niet.
Voor ondersteunende middelen kijk onderaan deze pagina.
Schimmelinfectie van de luchtwegen (Aspergillose)
Komt zelden voor, maar kan ernstig zijn.
Deze diepe infectie in de longen en luchtzakken wordt veroorzaakt door schimmelsporen (Aspergillus fumigatus).
Ze groeien in vochtig of beschimmeld stro, hooi of voer. Vooral jonge of verzwakte kippen zijn gevoelig.
Symptomen:
-
Gierende of zware ademhaling
-
Verminderde eetlust
-
Sloomheid
-
Minder activiteit
-
Soms zenuwverschijnselen bij ernstige aantasting
Wat kun je doen:
Verwijder direct vochtig of beschimmeld materiaal en laat het hok goed drogen.
Ventileer goed, zodat vocht geen kans krijgt.
Kruiden zoals tijm, oregano of lavendel kun je gebruiken om de lucht in het hok fris te houden.
Wat je moet onthouden
Mycoplasma (chronisch snot) komt veruit het meest voor bij hobbykippen, gevolgd door Coryza (acuut snot).
Virussen en schimmelinfecties zijn zeldzamer, maar kunnen ernstiger verlopen.
Door goed te letten op de omgeving, weerstand en hygiëne, voorkom je dat kleine klachten uitgroeien tot echte luchtwegproblemen.
Wat kun je zelf doen bij luchtwegproblemen van je kip?
Merk je dat een kip reutelend ademt, sloom is of haar kop laat hangen, dan kun je eerst het volgende doen:
-
Zet de kip apart zodat je goed kunt observeren en besmetting voorkomt.
-
Controleer het hok: vervang vochtig strooisel, verbeter de ventilatie en verwijder stof.
-
Zorg voor schoon drinkwater en ververs dit dagelijks.
-
Houd de kip op gemiddelde temperatuur en rustig. Plaats haar eventueel binnen of in een tochtvrije ren.
-
Bied zachte voeding aan zoals geweekte korrel of eivoer, zodat ze makkelijker eet.
- Lees onder aan de pagina welke producten ondersteunend kunnen zijn hierin.
Wordt het binnen twee dagen niet beter, eet de kip niet of hoor je een piepende of gierende ademhaling? Dan is het tijd om een dierenarts te bellen.
De conditie van je kip op peil houden
Een sterke kip met een goede weerstand krijgt minder snel luchtwegproblemen. Je kunt de conditie goed houden door:
-
Schoon, droog hok en frisse lucht
-
Goede ventilatie zonder tocht
-
Gevarieerd voer met voldoende vitamines en mineralen
-
Extra ondersteuning tijdens de rui of stressperiodes
-
Regelmatige controle op wormen en bloedluis
-
Voldoende beweging en rust
Wanneer ga je naar de dierenarts met je kip?
Ga naar de dierenarts als:
-
De kip duidelijk benauwd is of de snavel voortdurend openhoudt.
-
Je een stinkende snotgeur of dikke uitvloeiing ziet.
-
Er meerdere kippen tegelijk ziek worden.
-
De kip stopt met eten of sterk vermagert.
-
De klachten binnen twee dagen niet verbeteren.
Een dierenarts kan vaststellen of het om een bacterie, virus of schimmel gaat en de juiste behandeling inzetten.
Ondersteuning bij luchtwegproblemen
Niet alles mag worden vermeld waarvoor producten kunnen worden gebruikt.
Bij luchtwegproblemen kun je de kip ondersteunen met enkele aanvullende producten die de normale ademhaling kunnen ondersteunen.
Heb je vragen over de verzorging of wil je weten welke ondersteuning past bij jouw kippen?
Neem gerust contact op of kijk bij de ondersteunende producten in mijn webshop, ik help je graag verder.
Samenvatting
Luchtwegproblemen bij kippen komen vaak voor, vooral door Mycoplasma of Coryza. Andere oorzaken, zoals virussen of schimmels, zijn zeldzamer maar kunnen ernstig verlopen. Herken reutelende ademhaling, snot en gezwollen ogen als waarschuwingssignalen.
Zorg voor een schoon, droog en goed geventileerd hok, houd de weerstand van je kippen op peil en grijp tijdig in als je merkt dat het misgaat.
Ik ben geen dierenarts. Alles wat je leest is gebaseerd op mijn eigen ervaring en kennis. Natuurlijke middelen zijn bedoeld als ondersteuning en niet als vervanging van een behandeling door de dierenarts. Bij twijfel of ernstige klachten raadpleeg altijd een dierenarts.
Bronnen:
The Merck Veterinary Manual
University of Florida Extension – Poultry Respiratory Diseases
The Chicken Health Handbook – Gail Damerow
PoultryDVM
Penn State Extension – Common Respiratory Diseases in Chickens
Mississippi State University Extension – Backyard Poultry Health
