Kalkpoten bij kippen

Je ziet het niet altijd meteen, maar kalkpoten zijn een veelvoorkomend probleem bij kippen. En het is er zo eentje waar je als kippenliefhebber even goed naar moet kijken. Gelukkig kun je het zelf herkennen en behandelen. In dit artikel leg ik je uit wat kalkpoten zijn, hoe je ze opmerkt bij je kippen, wat de wetenschappelijke achtergrond is, en wat je kunt doen om je kip weer op pootjes te helpen , zowel natuurlijk als regulier.

Wat zijn kalkpoten precies?

Kalkpoten ontstaan door een besmetting met beenmijt (Knemidocoptes mutans), een microscopisch kleine parasiet die zich onder de schubben van de poten van kippen nestelt. Daar maken ze gangetjes in de huid, voeden zich met huidcellen en lichaamsvloeistoffen, en veroorzaken ontsteking en weefselschade.

De witte aanslag die je ziet? Dat zijn de uitwerpselen van de mijten, vermengd met huidresten. Als je dit ziet, zit de besmetting er vaak al wat langer en is behandeling nodig.

Wetenschappelijke bronnen zoals de Merck Veterinary Manual bevestigen dat beenmijtbesmetting leidt tot hyperkeratose (een verdikking van de huid) en ontstekingsreacties, wat uiteindelijk pijn en mobiliteits/bewegingsproblemen bij kippen kan veroorzaken.

Hoe raakt een kip besmet met beenmijt?

De besmetting verspreidt zich meestal via direct contact tussen kippen, of indirect via bodembedekking, zitstokken en besmet materiaal. Nieuwe kippen kunnen drager zijn zonder symptomen te vertonen. Wilde vogels (zoals musjes) kunnen ook parasieten meebrengen in de ren.

Risicofactoren:

• Natte, modderige bodems of onvoldoende drainage

• Gebrek aan stofbaden

• Slechte hygiëne van zitstokken en legnesten

• Verminderde weerstand bij oudere of verzwakte kippen

Symptomen van kalkpoten

Let op deze signalen:

• Opgezette, ruwe of geschubde poten – schubben staan open

• Witgrijze aanslag – mijtenpoep en huidresten

• Verdikte huidlagen of korstvorming

• Kreupel lopen of opgetrokken pootjes

Let op: bij oudere kippen kunnen de poten sowieso wat ruwer zijn. Kijk dus vooral naar verandering of plotselinge verslechtering.

Behandeling van kalkpoten

Reguliere aanpak

In landen als Canada en de VS wordt vaak gebruik gemaakt van ivermectine (druppels op de huid of via injectie), een breedwerkend antiparasitair middel. Let op: in Nederland is ivermectine voor pluimvee niet officieel toegelaten, maar sommige dierenartsen schrijven het 'off label' voor bij ernstige gevallen.

Andere werkzame stoffen:

• Selamectine (Stronghold) (overleg met je pluimveearts)

• Moxidectine (overleg met je pluimveearts)

Daarnaast is het belangrijk om het hok grondig te reinigen, zitstokken te ontsmetten (bijvoorbeeld met diatomeeënaarde of een stoomreiniger), en de omgeving te drogen.

Let op bij diatomeeënaarde: het mag niet ingeademd worden door kippen of mensen. Gebruik het alleen op plekken waar het niet stuift.

Natuurlijke aanpak – praktisch en effectief

Met een paar eenvoudige stappen kun je veel bereiken:

1. Voetenbadje
   Laat de kip 5–10 minuten in lauw water staan met:

   • 1 eetlepel soda of groene Biotex per liter water

   • Dit helpt om schubben los te weken

2. Zacht borstelen
   Gebruik een tandenborstel of zacht nagelborsteltje om voorzichtig vuil en resten te verwijderen. Niet wrikken of trekken.

3. Invetten
   Smeer de poten in met een dikke laag:

   • Vaseline (afsluitend, eenvoudig)

   • Acederm spray of zalf (bevordert genezing en beschermt)

4. Aanvullend uitwendig en inwendig behandelen

   • Mijlus (De Kippenclub) is een natuurlijk middel voor in het drinkwater. Dit ondersteunt de afweer tegen parasieten van binnenuit. Gebruik volgens etiket: 5 ml per liter drinkwater, gedurende 5–7 dagen.

5. Herhalen
   Dagelijks herhalen gedurende minimaal 1 week. ’s Avonds aanbrengen werkt het best, als de kip rustig op stok zit.

6. Hygiëne
   Reinig zitstokken dagelijks met een mengsel van water en schoonmaakazijn, of gebruik stoom.

Preventie van kalkpoten

• Houd de bodem droog en goed doorlatend (denk aan zand of grind)

• Stimuleer stofbaden met fijn zand en eventueel diatomeeënaarde (voorzichtig gebruiken vanwege stofinhalatie voor jezelf en de kippen)

• Reinig zitstokken wekelijks

• Verhoog de weerstand met een gezonde voeding en eventueel supplementen

• Let op bij nieuwe kippen, quarantaine is verstandig

Aanvullende producten uit ons assortiment:

• Mijlus (De Kippenclub) – natuurlijk middel voor in het drinkwater, 5 ml per liter

• Acederm spray of zalf – wondverzorging en huidherstel

• Multivitaminenmix – versterkt weerstand, helpt bij herstel

• Diatomeeënaarde – wees zuinig met gebruik, voor droog en mijtvrij hok (let op: niet laten stuiven, laten inhaleren)

Tot slot

Kalkpoten zijn vervelend, maar goed te behandelen. Houd de kippenpootjes regelmatig in de gaten, zeker na nat weer of als je een nieuwe kip in de toom hebt. Twijfel je? Dan kun je beter te vroeg dan te laat starten met behandelen.

Heb je vragen over producten of aanpak? Mail of app me gerust! Je vindt mijn contactgegevens onderaan deze pagina.

Liefs van Lin 

Bronnen

• Merck Veterinary Manual, Knemidocoptic Mange of Poultry (beenmijt)

• UGA Extension Poultry Science – External Parasites of Poultry

• MSD Veterinary Manual – External Parasites in Poultry

• Department of Poultry Science, North Carolina State University – Parasites of Poultry