Kippenpokken bij kippen: herkennen, behandelen en voorkomen
Kippenpokken klinkt als iets uit een kinderboek, maar het is een behoorlijk serieuze aandoening bij kippen. Deze ziekte komt wereldwijd voor en is zeer besmettelijk. In dit artikel neem ik je mee in de verschillende vormen van kippenpokken, de oorzaken, hoe je het herkent en wat je kunt doen, zowel bij besmetting als preventief. Alle uitleg is zo praktisch mogelijk, met extra toelichting op medische begrippen waar nodig. Deze informatie is bedoeld voor hobbykippenhouders, pluimveehouders en iedereen die kippen en kuikens in de achtertuin houdt.
Wat zijn kippenpokken?
Kippenpokken is een virale ziekte die veroorzaakt wordt door het fowlpox-virus. Dit virus behoort tot de pokkenvirussen, net als mensenpokken of koepokken. Het virus komt in twee vormen voor:
• De droge vorm (de gewone kippenpokken)
• De natte vorm (vaak aangeduid als difterie bij kippen)
Beide varianten worden veroorzaakt door hetzelfde virus, maar ze uiten zich op verschillende plekken in het lichaam van kippen.
Hoe verspreidt kippenpokken zich?
Het virus verspreidt zich via kleine wondjes in de huid. Die ontstaan vaak door vechten, pikken of via muggenbeten. Ook kan het virus worden verspreid door stofdeeltjes in het hok, besmet materiaal of direct contact met zieke kippen.
De infectie komt vaak voor in de zomer of nazomer, wanneer er veel muggen zijn die het virus van de ene kip naar de andere kunnen overbrengen.
Het virus kan lang overleven in opgedroogde korstjes en schubben. Daardoor blijft het ook in het kippenhok aanwezig als je niet goed schoonmaakt. Kippenziektes zoals kippenpokken vragen daarom om goede hygiëne in de omgeving.
Bij hobbykippen wordt meestal niet gevaccineerd tegen kippenpokken. Daardoor zijn deze kippen gevoeliger voor een uitbraak. Gevaccineerde kippen kunnen nog steeds het virus bij zich dragen en via bijvoorbeeld een muggenbeet andere (niet-gevaccineerde) kippen besmetten. Dit komt regelmatig voor in gemengde koppels of bij het samenvoegen van nieuwe kippen.
De droge vorm van kippenpokken
De droge vorm is de meest voorkomende variant. Hierbij zie je wratachtige, bruine of zwarte korstjes op de onbevederde delen van het lichaam, zoals:
• Kam
• Lellen
• Oogleden
• Poten •
Rond de snavel
De korstjes ontstaan vaak als kleine, gele bultjes die later zwartbruin indrogen. Soms zitten ze op vervelende plekken, zoals op de oogleden, waardoor kippen minder goed kunnen zien of eten.
Een kip met de droge vorm is meestal niet ernstig ziek, maar kan tijdelijk minder eten of sloom zijn. De ziekte verloopt meestal vanzelf over in twee tot vier weken. Toch is het belangrijk om te blijven observeren en waar nodig ondersteunende maatregelen te nemen.
De natte vorm: difterie bij kippen
De natte vorm (ook wel difterie) is ernstiger en tast de slijmvliezen aan. Je ziet dan gelige tot witte beslagachtige plekken:
• In de mondholte
• In de keel
• In de luchtpijp
• Soms in de slokdarm
De kip kan benauwd worden, met open snavel ademen, piepende geluiden maken of moeite hebben met slikken. In ernstige gevallen kan de luchtpijp volledig geblokkeerd raken, wat tot verstikking kan leiden.
De natte vorm kan op zichzelf voorkomen, maar ook tegelijk met de droge variant. Let op combinatieklachten bij zieke kippen.
Hoe weet je of je kip kippenpokken heeft?
• Bij de droge vorm geven de donkere korstjes meestal voldoende aanwijzing
• Bij de natte vorm zie je soms beslag in de snavel of keel
• Benauwdheid of open snavel ademen is altijd een alarmsignaal
Een pluimveedierenarts kan de diagnose bevestigen, maar bij hobbykippen wordt deze meestal op basis van de symptomen gesteld.
Behandeling van kippenpokken
Kippenpokken is een virus. Er is geen medicijn dat het virus zelf doodt. Wel kun je de kip ondersteunen en complicaties voorkomen.
Bij de droge vorm van kippenpokken:
• Korstjes niet weghalen, die vallen er vanzelf af
• Reinig wondplekken met lauwwarm water en eventueel Betadine of liever Vetramil
• Smeer vaseline of honingzalf rondom droge plekken voor verzachting
Ondersteun de weerstand
• Geef extra multivitaminen in het drinkwater
• Gebruik bijvoorbeeld Multivitaminenmix van De Kippenclub of Vitavogel
Bij de natte vorm / difterie
• Controleer dagelijks de mondholte
• Verwijder geel beslag alleen als het los zit of de ademhaling belemmert (met wattenstaafje)
• Gebruik ondersteuning zoals:
-
Luchtwegmix indien nodig
-
Vivace energyboost van Vitavogel voor extra boost in de energie van de kip, bij dikzitten en niet eten van kip
-
Vloeibaar voer aanbieden, zoals pap van legkorrel
- Fecton als ondersteuning
- Multivitamine om de weerstand te boosten
Isolatie en hygiëne bij zieke kippen
• Zet zieke kippen apart maar houd ze zichtbaar voor de groep
• Was handen na verzorging van zieke dieren
• Verwijder losse korstjes en schoon het hok grondig
• Desinfecteer zitstokken, drinkbakken en voerbakken regelmatig
Kippenpokken voorkomen
Vaccinatie gebeurt meestal alleen in grote pluimveebedrijven.
Bij hobbykippen in de achtertuin kun je beter inzetten op preventie:
• Voorkom muggenbroedplaatsen door stilstaand water te verwijderen
• Ventileer het hok goed • Verhoog weerstand met goede voeding, vitamines en supplementen
• Wees extra alert bij warm vochtig weer
• Quarantaine bij nieuwe kippen (minimaal 2 weken)
Gebruik natuurlijke producten zoals Druppel Olie voor het kippenhok om vliegen en muggen te weren.
Tot slot Kippenpokken is een besmettelijke kippenziekte die vooral in de zomer opduikt. De droge vorm is meestal mild, maar de natte vorm (difterie) kan ernstig verlopen. Herken je symptomen bij je kippen of kuikens? Handel dan snel. Met goede verzorging, ondersteuning en hygiëne kun je veel ellende voorkomen.
Heb je vragen of twijfel je wat je moet doen bij zieke kippen? Mail of app me gerust. Ik denk graag met je mee.
Liefs van Lin 💛
Bronnen
• Merck Veterinary Manual – Fowlpox in poultry
• University of Georgia Extension – Fowlpox in backyard flocks
• PoultryDVM – Fowlpox profile
• Researchgate – Clinical and pathological findings in Fowlpox virus
• MSD Veterinary Manual – Respiratory infections in poultry
Handige links bij dit artikel:
– Multivitamine voor kippen – van de Kippenclub
– Elektrolytenmix – bij uitdroging of verzwakking
– Vitavogel Energy Boost – extra ondersteuning tijdens herstel
– Fecton – natuurlijk product voor infectieweg en darmbalans
– Meer lezen? Bekijk alle gezondheidstips van Lin