Kippenpokken klinkt als iets uit een kinderboek, maar het is een behoorlijk serieuze aandoening bij kippen. Deze ziekte komt wereldwijd voor en is zeer besmettelijk. In dit artikel neem ik je mee in de verschillende vormen van kippenpokken, de oorzaken, hoe je het herkent, en wat je kunt doen – zowel bij besmetting als preventief. Alle uitleg is zo praktisch mogelijk, met waar nodig extra uitleg van moeilijke termen.
Wat zijn kippenpokken?
Kippenpokken is een virale ziekte die veroorzaakt wordt door het fowlpox-virus. Dit virus behoort tot de pokkenvirussen, net als mensenpokken of koepokken. Het virus komt in twee vormen voor:
• De droge vorm (de gewone kippenpokken)
• De natte vorm (vaak aangeduid als difterie bij kippen)
Beide varianten worden veroorzaakt door hetzelfde virus, maar ze uiten zich op verschillende plekken in het lichaam.
Hoe verspreidt kippenpokken zich?
Het virus verspreidt zich via kleine wondjes in de huid. Vaak komen die wondjes door pikken, vechten of via muggenbeten. Ook kan het virus worden verspreid door stofdeeltjes in het hok, besmet materiaal of contact met aangetaste dieren.
De infectie komt vaak voor in de zomer of nazomer, wanneer er veel muggen zijn die het virus van de ene kip naar de andere kunnen overbrengen.
Het virus kan lang overleven in schubben, korstjes en opgedroogde wondjes. Daardoor blijft het ook in het hok aanwezig als je niet goed schoonmaakt.
Bij hobbykippen wordt meestal niet gevaccineerd tegen kippenpokken. Daardoor zijn deze kippen gevoeliger voor een uitbraak. Omdat gevaccineerde kippen zelf geen ziekteverschijnselen laten zien maar het virus nog wel bij zich kunnen dragen, kunnen ze (via bijvoorbeeld een muggenbeet) onbedoeld niet-gevaccineerde kippen besmetten. Dit gebeurt vooral in gemengde koppels of als er contact is met kippen uit andere tooms.
Wat is de droge vorm van kippenpokken?
De droge vorm is de meest voorkomende variant. Hierbij zie je wratachtige, bruine of zwarte korstjes op de onbevederde delen van het lichaam, zoals:
• Kam
• Lellen
• Oogleden
• Poten
• Rond de snavel
De korstjes ontstaan vaak eerst als kleine, gele bultjes die later zwartbruin indrogen. De korstjes zitten meestal vast en kunnen hard zijn. Soms zijn ze pijnlijk, zeker als ze op de oogleden zitten waardoor de kip moeite krijgt met zien of eten.
Een kip met de droge vorm is meestal niet heel ziek, maar kan tijdelijk minder eten of wat sloom zijn. De ziekte verloopt meestal vanzelf over in twee tot vier weken.
Wat is de natte vorm of difterie bij kippen?
De natte vorm is ernstiger en tast de slijmvliezen aan. Je ziet dan gelige tot witte beslagachtige plekken:
• In de mondholte
• In de keel
• In de luchtpijp
• Soms in de slokdarm
De kip kan benauwd worden, met open snavel ademen, piepend geluid maken of moeite hebben met slikken. In ernstige gevallen kan het virus de luchtpijp volledig blokkeren, met verstikking of sterfte tot gevolg.
De natte vorm kan op zichzelf ontstaan, maar komt ook voor in combinatie met de droge pokken. Een kip kan dus korstjes én geel beslag tegelijk hebben.
Hoe weet je of het kippenpokken is?
• Bij de droge vorm zijn de donkere korstjes meestal voldoende aanwijzing.
• Bij de natte vorm zie je soms geelwit beslag als je voorzichtig in de snavel kijkt.
• Als een kip benauwd is, met slijm of ademhalingsproblemen, dan is het verstandig om meteen te handelen.
Een dierenarts kan met zekerheid vaststellen of het om kippenpokken gaat, maar bij de meeste hobbykippen wordt de diagnose gesteld op basis van het typische beeld.
Wat kun je doen bij kippenpokken?
Kippenpokken is een virus, dus er is geen medicijn dat het virus zelf doodt. Wel kun je de kip ondersteunen tijdens het ziekteverloop, en infecties proberen te voorkomen.
Verzorg de huid
• Korstjes niet weghalen, die vallen er vanzelf af
• Wondplekken voorzichtig schoonmaken met lauwwarm water en eventueel desinfecteren met verdunde betadine (jodiumoplossing)
• Eventueel wat vaseline of honingzalf rondom droge plekken smeren om scheurtjes te verzachten
Ondersteun de weerstand
• Geef extra multivitaminen in het drinkwater (zoals Multivitaminenmix van De Kippenclub of Vitavogel),
Bij de natte vorm / difterie
• Controleer dagelijks de mondholte
• Verwijder geel beslag alléén als het los zit of de ademhaling belemmert. Gebruik een vochtig wattenstaafje
• Gebruik luchtwegondersteuning, zoals:
• Luchtwegmix van De Kippenclub (5 ml per liter water)
• Con Brio van Vitavogel (volgens etiket, meestal 1 ml per liter water)
• Geef je kip een boost als ze kip sloom is of minder drinkt (bijv. Vivace Energy Boost)
• Geef vloeibaar voer als de kip niet eet, bv een papje gemaakt van legkorrel
Isolatie en hygiëne
• Zieke kippen apart zetten, maar in zicht van de groep houden om stress te voorkomen
• Was handen na verzorging
• Verwijder korstjes uit het hok
• Desinfecteer zitstokken, voerbakken en oppervlakken
Kan kippenpokken voorkomen worden?
In grote koppels of commerciële bedrijven wordt er vaak gevaccineerd tegen kippenpokken, maar dat gebeurt zelden bij hobbykippen hier in Nederland.
Wat wél helpt:
• Muggen weren door stilstaand water te vermijden
• Het hok goed ventileren
• De weerstand verhogen met goede voeding en supplementen
• Bij warm vochtig weer extra alert zijn
• Nieuwe kippen eerst een paar weken apart houden
Tot slot
Kippenpokken is even schrikken, zeker bij difterie, maar het is goed te behandelen met zorg, rust en de juiste ondersteuning. Door je kippen regelmatig te observeren en bij twijfel snel te handelen, voorkom je dat het uit de hand loopt.
Heb je vragen of twijfel je wat je moet doen? Je mag me altijd mailen of appen. Ik denk met je mee.
Liefs van Lin 💛
Bronnen
• Merck Veterinary Manual – Fowlpox in poultry
• University of Georgia Extension – Fowlpox in backyard flocks
• PoultryDVM – Fowlpox profile
• Researchgate – Clinical and pathological findings in Fowlpox virus
• MSD Veterinary Manual – Respiratory infections in poultry
Handige links bij dit artikel:
– Multivitamine voor kippen – van de Kippenclub
– Elektrolytenmix – bij uitdroging of verzwakking
– Vitavogel Energy Boost – extra ondersteuning tijdens herstel
– Fecton – natuurlijk product voor infectieweg en darmbalans
– Meer lezen? Bekijk alle gezondheidstips van Lin
Reactie plaatsen
Reacties