Kalkpoten bij kippen zijn een veelvoorkomend probleem. Je ziet het niet altijd direct, maar de kip heeft er vaak wél last van. Ruwer wordende poten, witte aanslag en schubben die open gaan staan, het zijn allemaal tekenen dat er iets mis is. Kalkpoten worden veroorzaakt door beenmijt, een parasiet die zich onder de schubben van de poten nestelt.
In dit uitgebreide artikel leg ik je stap voor stap uit wat kalkpoten zijn, hoe je ze herkent, behandelt en voorkomt. Ik deel mijn eigen ervaring, vertel wat je als hobbyhouder zelf kunt doen en geef praktische tips waarmee je je kippen gezond houdt.
Uit eigen ervaring: twijfel of het wel kalkpoten zijn?
Die twijfel herken ik bij veel kippenhouders. Vaak hoor ik: “Zijn dit gewoon oude poten, of is het toch kalkpoot?” Het verschil is soms lastig, zeker bij oudere kippen die sowieso wat grovere poten hebben. Maar juist die twijfel kan maken dat je te laat ingrijpt. En hoe eerder je erbij bent, hoe sneller de kip herstelt.
Wat zijn kalkpoten bij kippen?
Kalkpoten worden veroorzaakt door de beenmijt (Knemidocoptes mutans). Deze parasiet is zo klein dat je hem met het blote oog niet ziet. De mijten nestelen zich onder de schubben van de poten, waar ze kleine gangetjes graven. Ze voeden zich met huidcellen en veroorzaken irritatie en ontstekingen.
De witte of grijze laag die je ziet bij kalkpoten, bestaat uit huidresten en uitwerpselen van de mijten. Hoe langer de besmetting duurt, hoe dikker en ruwer de poten worden. In ernstige gevallen raken de tenen misvormd, gaat de kip mank lopen en ontstaat er blijvende schade.
Hoe raken kippen besmet?
De besmetting met beenmijt verspreidt zich via direct contact tussen kippen. Maar ook zitstokken, bodembedekking en ander materiaal in het hok kunnen mijten overdragen. Nieuwe kippen kunnen ongemerkt drager zijn, waardoor de hele toom risico loopt.
Factoren die de kans vergroten:
-
vochtige of modderige bodems
-
slechte hygiëne van zitstokken en hokken
-
gebrek aan stofbaden
-
onvoldoende ventilatie in het kippenhok
-
verminderde weerstand bij oudere of zieke kippen
Ook wilde vogels kunnen mijten binnenbrengen als ze in de ren komen.
Symptomen van kalkpoten
Herkenbare signalen zijn:
-
ruwe, verdikte poten
-
schubben die open gaan staan
-
witte of grijze aanslag op de poten
-
korstvorming
-
kippen die hun poot optrekken of trillen
-
manken of minder actief zijn
Tip: let vooral op veranderingen. Bij oudere kippen zijn de poten vaak van nature wat ruwer. Maar wordt het ineens erger of zie je een duidelijke witte aanslag, dan is dat een teken van kalkpoten.
Waarom je kalkpoten niet mag negeren bij je kippen
Kalkpoten zijn geen onschuldig probleem. Voor de kip zijn ze pijnlijk en vermoeiend. Elke stap kan pijn doen, waardoor de kip minder scharrelt, minder eet en verzwakt. Onbehandeld kan de mijt blijvende schade veroorzaken, met misvormde tenen of chronische kreupelheid tot gevolg.
Daarnaast heb je als houder de verantwoordelijkheid om onnodig lijden te voorkomen. Kalkpoten horen dus altijd behandeld te worden – hoe klein het begin ook lijkt.
Behandeling van kalkpoten
Praktische aanpak voor jou kippen.
De meeste gevallen van kalkpoten kun je zelf goed behandelen met eenvoudige middelen:
-
Voetenbadje – zet de kip 10 minuten in lauw water met een klein schepje soda of groene Biotex. Dit weekt vuil en losse schubben los.
-
Zacht schoonmaken – borstel voorzichtig met een oude tandenborstel om resten weg te halen.
-
Invetten – smeer de poten dik in met vaseline of een huidverzorgende zalf zoals Acederm of de Finecto+ legcleaner
De vetlaag verstikt de mijten doordat er geen lucht bij komt. Tegelijkertijd verzacht het de huid en stimuleert het herstel. Herhaal dit dagelijks of om de dag totdat de poten weer rustig zijn.
Hygiëne in het hok
Behandelen van de kip zelf is niet genoeg. De omgeving moet ook schoon:
-
Maak zitstokken en legnesten schoon met heet water en azijn of een stoomreiniger.
-
Vervang bodembedekking regelmatig.
-
Zorg dat het hok droog en goed geventileerd is.
-
Gebruik eventueel diatomeeënaarde in naden en kieren (voorzichtig, laat het niet stuiven).
Wanneer de dierenarts inschakelen?
Bij zware of verwaarloosde gevallen kan een dierenarts nodig zijn. Soms schrijft die een middel voor dat officieel niet voor kippen geregistreerd is, maar wel effectief is tegen mijten. Doe dit nooit op eigen houtje; alleen een dierenarts kan bepalen of dat nodig is.
Weerstand en herstel bij kalkpoten
Kalkpoten komen altijd door beenmijt, een parasiet die je alleen uitwendig bestrijdt. Toch speelt de algehele weerstand van de kip een belangrijke rol. Een gezonde kip met voldoende afweer kan beter herstellen en de gevolgen van de mijtbesmetting beperken.
Daarom is het slim om tijdens en na de behandeling ook aandacht te hebben voor voeding en weerstand:
-
Multivitaminen in het drinkwater kunnen helpen om de afweer te ondersteunen.
-
Goed kippenvoer met genoeg eiwit en mineralen houdt de kip sterk.
-
Kruidenfermenten of probiotica kunnen de darmflora ondersteunen, wat indirect bijdraagt aan een sterker immuunsysteem.
👉 Belangrijk: hiermee bestrijd je de mijt niet, maar je kip kan er wél sneller en beter van herstellen.
Preventie van kalkpoten
Voorkomen is beter dan genezen. Met deze maatregelen houd je de kans op kalkpoten klein:
-
Houd de ren droog en goed doorlatend, bijvoorbeeld met zand of grind.
-
Bied stofbaden aan waar kippen zich in kunnen rollen.
-
Maak zitstokken en legnesten wekelijks schoon.
-
Quarantaine nieuwe kippen minimaal twee weken.
-
Controleer wekelijks de poten van je kippen.
- Spray met regelmaat de poten in met Acederm of de Finecto+ legcleaner vooral in tijden van nat weer.
Door regelmatig te kijken en te voelen aan de poten, zie je veranderingen vroeg en kun je meteen ingrijpen.
Veelgestelde vragen
Kun je kalkpoten helemaal voorkomen?
Niet altijd, maar goede hygiëne en controle verkleinen de kans enorm.
Zijn kalkpoten besmettelijk?
Ja, de mijt verspreidt zich makkelijk naar andere kippen in de toom.
Mag ik eieren blijven eten tijdens de behandeling?
Bij natuurlijke middelen zoals vaseline of Acederm is dat geen probleem. Krijg je medicijnen van de dierenarts, vraag dan altijd naar de wachttijd.
Hoe snel zie je verbetering?
Soms al vrij snel. Na een paar weken consequent invetten zie je dat de poten rustiger worden. Volledig herstel kan langer duren, soms enkele maanden.
Kan ik zelf medicijnen kopen?
Nee, alleen een dierenarts kan bepaalde middelen voorschrijven. Voor hobbyhouders is de veilige en toegankelijke behandeling met invetten en hygiëne vaak voldoende.
Tot slot, mijn advies
Kalkpoten zijn vervelend en pijnlijk voor de kip, maar gelukkig goed te behandelen als je er op tijd bij bent. Laat de kip wekelijks even door je handen gaan en controleer de poten. Zie je iets veranderen? Begin meteen met een simpele behandeling.
Twijfel je of is de situatie te ernstig? Schakel altijd de dierenarts in. Zo help je je kip snel weer op weg en voorkom je veel ellende.
👉 In mijn webshop vind je producten die je hierbij kunnen ondersteunen, zoals:
-
Acederm spray of zalf – voor huidherstel
-
Multivitaminenmix – voor extra weerstand
-
Diatomeeënaarde – voor een schoon en droog hok (voorzichtig gebruiken)
Heb je vragen of wil je jouw situatie bespreken? Mail of app me gerust, ik denk graag met je mee.