Kalkpoten bij kippen

kip met eendenkuikens

Kalkpoten bij kippen: oorzaken, herkenning, behandeling en preventie

Kalkpoten bij kippen zijn een veelvoorkomend en hardnekkig probleem. Het lijkt soms onschuldig, maar voor de kip is het pijnlijk en vermoeiend. Ruwer wordende poten, witte aanslag en schubben die loslaten of omhoog komen zijn duidelijke signalen dat er iets mis is.
De oorzaak ligt bijna altijd bij de beenmijt, een parasiet die zich onder de schubben van de poten nestelt. Zodra je die herkent, kun je veel ellende voorkomen.

In dit uitgebreide artikel vertel ik wat kalkpoten precies zijn, hoe je ze herkent, behandelt en voorkomt. Ik deel mijn eigen ervaring, geef praktische adviezen die echt werken en leg uit hoe je jouw kippen met de juiste verzorging snel laat herstellen.

Wat zijn kalkpoten bij kippen?

Kalkpoten worden veroorzaakt door de beenmijt (Knemidocoptes mutans), een microscopisch kleine parasiet die leeft onder de schubben van de poten van de kip. De mijten graven kleine gangetjes in de huid, waar ze zich voeden met huidschilfers. Dat veroorzaakt jeuk, irritatie en uiteindelijk ontstekingen.

De witte of grijze, korrelige laag die je vaak ziet, bestaat uit een mengsel van huidresten, mijten en hun uitwerpselen. Naarmate de infectie langer duurt, worden de poten dikker, ruwer en pijnlijker.
In ernstige gevallen raken de tenen misvormd, gaan kippen mank lopen en kan blijvende schade ontstaan aan de poten.

Een besmetting ontstaat niet van de ene op de andere dag. Vaak sluipt het erin en merk je het pas als de kip zich opvallend gedraagt of haar poten duidelijk veranderd zijn.

Hoe raken kippen besmet met beenmijt?

De besmetting met beenmijt verspreidt zich voornamelijk via direct contact tussen kippen. Een besmette kip kan ongemerkt andere kippen aansteken.
Daarnaast kunnen ook zitstokken, legnesten, bodembedekking en de grond in de ren besmet raken. De mijten overleven daar een tijdje zonder gastheer, waardoor ze makkelijk worden overgedragen.

Ook wilde vogels kunnen mijten binnenbrengen, bijvoorbeeld als ze meepikken van het kippenvoer of in de ren komen.

Er zijn een aantal omstandigheden waarin de kans op kalkpoten groter is:

  • Vochtige of modderige bodem in de ren

  • Slechte hygiëne in het hok

  • Weinig of geen stofbaden

  • Slechte ventilatie

  • Verminderde weerstand, bijvoorbeeld bij ziekte, ouderdom of rui

Een gezonde kip met sterke afweer kan een lichte besmetting beter aan, maar zodra de weerstand zakt, krijgt de mijt de kans om zich snel te vermenigvuldigen.

Hoe herken je kalkpoten bij kippen?

Kalkpoten beginnen vaak subtiel. In het begin lijken de poten gewoon wat ruwer, of zie je een lichte witachtige waas. Veel kippenhouders denken in dat stadium nog dat het “ouderdom” is of “natuurlijk grove poten”. Toch is juist dat het moment waarop ingrijpen het meest effectief is.

De volgende symptomen wijzen op kalkpoten:

  • Ruwe, verdikte poten

  • Schubben die openstaan of loskomen

  • Witte of grijze aanslag op de poten

  • Korstvorming

  • Trillende poten of het optrekken van een poot

  • Manken of duidelijk minder actief zijn

  • In ernstige gevallen misvormde tenen

De jeuk en irritatie kunnen ervoor zorgen dat de kip vaker op één poot staat of haar poot schudt. Sommige kippen worden rustiger en eten minder.

Tip: vergelijk regelmatig de poten van je kippen met oudere foto’s of met die van je andere kippen. Zo zie je kleine veranderingen sneller.

 

Mijn eigen ervaring

Ik weet hoe makkelijk kalkpoten kunnen ontstaan, ook als je denkt dat alles goed schoon is. Bij een van mijn kippen begon het ooit met een enkel ruwe schub. Ik twijfelde of het veroudering was of beginnende kalkpoten. Binnen een paar weken zaten de poten vol witte aanslag.
Sindsdien kijk ik elke week even naar de poten van mijn kippen, zeker in natte of koude periodes. Die ervaring heeft me geleerd hoe belangrijk het is om vroeg in te grijpen. Hoe eerder je erbij bent, hoe sneller het herstelt  en hoe minder kans de mijt krijgt zich te verspreiden.

Waarom kalkpoten niet vanzelf overgaan

Beenmijt verdwijnt niet vanzelf. Zonder behandeling blijven de mijten zich onder de schubben voortplanten en breidt de schade steeds verder uit.
De kip ervaart daarbij pijn, jeuk en ongemak, waardoor ze minder beweegt en minder eet. Langdurige kalkpoten kunnen leiden tot misvormingen aan de poten of zelfs afsterven van delen zoals een teen.

Als houder heb je de verantwoordelijkheid om dit te behandelen. Gelukkig kun je bij beginnende en matige gevallen zelf veel doen met de juiste verzorging en producten.

Ondersteuning van kalkpoten bij kippen

Een effectieve behandeling bestaat uit drie onderdelen:

  1. De poten ondersteunen 

  2. De omgeving grondig schoonmaken

Door dit tegelijk aan te pakken, herstel je niet alleen de poten maar voorkom je ook herbesmetting.

1. Ondersteuning van de poten

De poten moeten eerst goed gereinigd en daarna ingevet of behandeld worden. Dat kan met verschillende middelen.

Stap 1: Voetenbadje
Zet de kip in een lauw voetenbadje van ongeveer 10 minuten.
Je kunt hiervoor het zachte Federgold® Voetenbad voor kippen en kwartels gebruiken. Dat bevat milde reinigende stoffen en verzacht de huid.

Heb je dat niet in huis, gebruik dan lauw water met een klein schepje groene Biotex of soda. Dit helpt om vuil en losse huiddeeltjes los te weken.
Let erop dat het water niet te warm is en de kip comfortabel blijft staan.

Stap 2: Zacht schoonmaken
Borstel de poten voorzichtig schoon met een oude tandenborstel of nagelborsteltje. Verwijder losse schubben of korstjes met beleid. Forceer niets: de huid eronder is vaak gevoelig.

Stap 3: Invetten of behandelen
Na het bad droog je de poten goed af met een zachte doek.
Daarna kun je kiezen uit een aantal goede producten:

  • Finecto+ Legcleaner is een verzorgende spray voor de poten van kippen.
    De spray helpt om vuil te verwijderen, houdt de schubben soepel en draagt bij aan een goed verzorgde huid.
    De formule dringt goed door tussen de schubben, en  is eenvoudig aan te brengen , handig wanneer je meerdere kippen wilt verzorgen.

    Gebruik de spray regelmatig als onderdeel van de normale pootverzorging en combineer dit met een schone, droge leefomgeving.

  • Acederm Spray: ondersteunt het herstel van de huid. Het verzacht en verzorgt  poten, ondersteunt bij het genezen van wondjes en houdt de huid soepel. Je kunt Acederm afwisselen met of gebruiken na het bad en invetten.

  • Vaseline: als je geen speciale producten hebt, kun je dikke vaseline gebruiken. Dit verstikt de mijten en houdt de huid soepel. Het is een eenvoudige, maar doeltreffende basisbehandeling.

Belangrijk: herhaal de behandeling dagelijks of om de dag.
Pas als de poten er zichtbaar rustiger uitzien en de schubben weer vlak aanliggen, kun je de behandeling afbouwen.

Niet alles mag worden vermeld waarvoor dit product kan worden gebruikt. Heb je vragen of wil je weten of dit bij jouw kippen past? Neem gerust contact op, ik help je graag.

2. Schoonmaken van het kippenhok

De mijten die de kalkpoten veroorzaken, kunnen tijdelijk overleven in het hok. Daarom is het belangrijk om tegelijkertijd de omgeving goed schoon te maken.

  • Maak zitstokken schoon met heet water en azijn of een stoomreiniger.

  • Besteed extra aandacht aan de onderkanten en spleten van de zitstokken, daar kruipen mijten vaak.

  • Gebruik eventueel diatomeeënaarde in naden en kieren. 

  • Vervang de bodembedekking en maak ook de legnesten schoon.

  • Zorg dat het hok droog en goed geventileerd blijft.

Een schoon en droog hok verkleint de kans op herbesmetting aanzienlijk.

Wanneer moet je naar de dierenarts?

Bij ernstige of langdurige gevallen kan het nodig zijn om een dierenarts in te schakelen.
De dierenarts kan een middel voorschrijven dat niet vrij verkrijgbaar is, maar wel effectief tegen mijten. 

Ook wanneer de kip veel pijn heeft, nauwelijks meer loopt of open wonden aan de poten heeft, is professionele behandeling verstandig.

Preventie van kalkpoten bij kippen

Voorkomen is altijd beter dan genezen. Door regelmatig te controleren en te verzorgen, voorkom je dat een lichte besmetting zich uitbreidt.
Met deze maatregelen houd je de kans op kalkpoten klein:

  • Houd de ren droog. Een ondergrond van zand, schelpenzand of grind zorgt dat vocht snel wegzakt.

  • Bied stofbaden aan. Kippen gebruiken stof om hun huid en veren schoon te houden. Voeg eventueel wat diatomeeënaarde toe aan het stofbad.

  • Maak zitstokken en legnesten wekelijks schoon.

  • Controleer de poten regelmatig. Kijk wekelijks even of ze glad zijn en aanvoelen zoals normaal.

  • Finecto+ Legcleaner. om de poten schoon te houden en te verzorgen. De spray helpt om vuil, stof en huidschilfers los te weken en houdt de schubben soepel. Je kunt het ook preventief gebruiken, bijvoorbeeld bij nat weer of bij oudere kippen met een ruwere huid.

  • Nieuwe kippen altijd in quarantaine. Zet ze minimaal twee weken apart om te zien of ze vrij zijn van mijten.

Door deze gewoontes aan te houden, voorkom je veel ongemak voor je kippen en houd je de toom gezond.

Hoe lang duurt herstel bij kalkpoten?

Het herstel hangt af van de ernst van de besmetting.
Bij beginnende kalkpoten zie je vaak binnen twee tot drie weken verbetering. De huid wordt rustiger, de schubben gaan weer vlak liggen en de kip beweegt soepeler.

Bij zwaardere gevallen kan het echt langer duren. Vooral als de pootjes erg aangedaan zijn.

Blijf dus consequent behandelen, ook als het beter lijkt te gaan. En houd altijd de omgeving schoon, zodat herbesmetting geen kans krijgt.

Veelgestelde vragen over kalkpoten bij kippen

Kun je kalkpoten helemaal voorkomen?

Niet altijd, want mijten kunnen ook via wilde vogels of nieuwe kippen binnenkomen. Maar goede hygiëne, controle en preventieve verzorging verkleinen de kans enorm.

Zijn kalkpoten besmettelijk voor andere kippen?

Ja, de beenmijt verspreidt zich makkelijk binnen de toom. Daarom is het belangrijk om álle kippen te controleren en preventief te behandelen.

Mag je eieren blijven eten tijdens de behandeling?

Krijg je van de dierenarts een medicijn, vraag dan altijd naar de wachttijd voor eieren.

Kunnen kalkpoten vanzelf overgaan?

Nee. Zonder behandeling blijven de mijten aanwezig en wordt het probleem erger.

Hoe vaak moet ik de behandeling herhalen?

Dagelijks of om de dag, totdat de poten duidelijk verbeteren. Daarna kun je wekelijks preventief sprayen of invetten.

Tot slot – mijn advies

Kalkpoten zijn een van die dingen waar je als kippenbaasje vroeg of laat mee te maken krijgt. Het is pijnlijk voor de kip, maar gelukkig goed te behandelen als je op tijd ingrijpt.

Mijn advies: kijk regelmatig naar de poten van je kippen, vooral in de herfst en winter. Zie je iets veranderen? Wacht dan niet af, maar begin direct met een simpele behandeling.

Heb je vragen of twijfel je of het wel kalkpoten zijn?

Mail of app mij gerust  ik denk graag met je mee. Soms is het even puzzelen, maar met wat aandacht, kennis en de juiste producten komen de meeste kippen er snel weer bovenop.

 

Disclaimer
Ik ben geen dierenarts. Alles wat je leest is gebaseerd op mijn eigen ervaring en kennis. Natuurlijke middelen zijn bedoeld als ondersteuning en niet als vervanging van een behandeling door de dierenarts. Bij twijfel of ernstige klachten raadpleeg altijd een dierenarts.

 »