Acute snot bij kippen, Coryza

kip kijkt omhoog

Infectieuze coryza (snot) bij kippen – symptomen, verloop en wat je eraan kunt doen

Snot bij kippen kan verschillende oorzaken hebben, maar als je duidelijke zwellingen rond de kop ziet, stinkende neusuitvloeiing en kippen die plots sloom worden, gaat het vaak om infectieuze coryza. Dit is een bacteriële ziekte van de bovenste luchtwegen die wereldwijd voorkomt, ook bij hobbykippen in Nederland. In dit artikel leg ik in eenvoudige taal uit wat coryza precies is, hoe je het herkent, hoe het zich verspreidt, wat een dierenarts kan doen en welke stappen je zelf kunt nemen om je kippen te ondersteunen.

Lees hier het verschil tussen een gewone verkoudheid, Corzy en Mycoplasma

Wat is infectieuze coryza?

Coryza is een bacteriële ontsteking van de neusholtes en de sinussen, veroorzaakt door een bacterie die alleen kippen ziek maakt. De ziekte zorgt voor slijm en pus in de kop, waardoor kippen benauwd worden en vieze, vaak stinkende neusuitvloeiing krijgen.

De bacterie verspreidt zich door direct contact tussen kippen, bijvoorbeeld bij het eten en drinken, maar ook indirect via waterbakken, voerbakken en bodembedekking. Eenmaal in de groep kan de ziekte lang blijven rondsluimeren, omdat kippen die beter lijken te worden vaak drager blijven. Ze lijken dan gezond, maar kunnen bij stress of kou opnieuw ziek worden en andere kippen besmetten.

Hoe ontstaat het?

Een uitbraak begint vaak met één kip die drager is en de bacterie bij zich draagt zonder zelf ziek te zijn. Zodra de weerstand daalt, bijvoorbeeld door de rui, kou, vocht of stress, kan de bacterie actief worden. Je ziet dan meestal eerst één zieke kip, een paar dagen later een tweede, en vervolgens steeds meer dieren. Zo kan een hele groep langzaam besmet raken.

Ook al knappen kippen soms weer op, de bacterie blijft vaak in de groep aanwezig. Daarom kan coryza steeds terugkomen.

Symptomen van coryza bij kippen

De verschijnselen van coryza zijn meestal goed herkenbaar:

  • Dikke, plakkerige en stinkende snot

  • Zwelling rond de ogen of wangen, soms een duidelijk opgezet hoofd

  • Tranen of schuim in de ooghoeken

  • Niezen, rochelen of hoorbaar snurken

  • Verminderde eetlust, vermageren, suf gedrag

  • Veren opgezet, kip zit stil en afzondert zich

  • Duidelijke terugval in de leg (soms tot 40 procent minder eieren)

  • Bij kuikens slechte groei en grotere kans op complicaties

Het kenmerkende verschil met andere luchtweginfecties is vooral de stinkende snot en de zwelling in de kop.

Hoe herken je het verschil met andere ziekten?

In het begin lijkt coryza soms op mycoplasma of een gewone verkoudheid door tocht en stof. Het onderscheid zit vooral in de geur en de zichtbare zwelling rond de ogen en wangen. Ook kan een tekort aan bepaalde vitamines lichte snotklachten geven, maar dat leidt zelden tot de typische dikke en stinkende uitvloeiing die bij coryza hoort.

Bij twijfel kan een dierenarts gericht onderzoek doen om zekerheid te krijgen.

Hoe word de diagnose gesteld?

Een dierenarts kan met een uitstrijk uit de neus of sinus testen of het echt om coryza gaat. Dat gebeurt vaak met een laboratoriumtest, bijvoorbeeld een PCR of bacteriekweek. Dat klinkt ingewikkeld, maar het betekent simpel gezegd dat er gekeken wordt of de bacterie aanwezig is. Dit is vooral nuttig om onderscheid te maken met mycoplasma of andere luchtweginfecties.

Wat kun je zelf doen bij coryza?

Coryza is een serieuze ziekte die meestal niet vanzelf overgaat. Voor genezing heb je vaak hulp van een dierenarts nodig. Toch kun je als kippenhouder zelf veel doen om de situatie te verlichten en het herstel te ondersteunen.

  1. Zet de zieke kip apart in een rustig, warm en tochtvrij hok.

  2. Zorg dat de leefomgeving fris, droog en goed geventileerd is.

  3. Maak neus en ogen voorzichtig schoon met lauw water of een zoutoplossing.

  4. Geef voer en water zo dat de kip er makkelijk bij kan.

  5. Bied eventueel zachter voer aan, bijvoorbeeld legkorrel geweekt in warm water of wat rul gekookt ei. Dit helpt als de kip minder eetlust heeft.

  6. Gebruik ondersteunende middelen via het drinkwater om de ademhaling te verlichten.

Ondersteuning bij coryza

Bij een zware infectie heb je antibiotica nodig om de bacterie terug te dringen. Maar ondersteuning kan wel helpen om klachten te verlichten en het herstel te bevorderen. Belangrijk is eerlijk te zeggen dat deze middelen de ziekte niet genezen, maar wél zorgen dat kippen zich beter voelen en sterker worden.

In mijn assortiment zijn er verschillende producten die hier goed bij passen:

Daarnaast zijn er ook simpele huismiddeltjes die je kunt proberen:

  • Een halve gesneden ui in een schaaltje in het nachthok, buiten bereik van de kippen. De geur helpt de luchtwegen open te houden.

  • Lavendel of oregano als bosje in het hok, vooral voor de frisse geur.

Diffuser en stomen bij kippen

Soms hoor je dat stomen kan helpen bij verkoudheid, omdat slijm dan loskomt. Voor mensen klopt dat, maar voor kippen werkt het anders.

Kippen hebben stijve longen en grote luchtzakken. Die werken als blaasbalgen en zijn gevoeliger voor vocht en damp. Slijm blijft daardoor vaak juist plakkerig en kippen kunnen niet hoesten zoals wij dat doen. Een warme, vochtige ruimte maakt ze daarom eerder benauwd dan dat het oplucht.

Ook het gebruik van diffusers met etherische oliën wordt afgeraden. De fijne druppeltjes en sterke geuren kunnen de luchtzakken irriteren. Voor kippen is frisse, droge lucht met voldoende ventilatie altijd beter.

Wat kan een dierenarts doen?

Een dierenarts kan bevestigen of het echt om coryza gaat en vervolgens antibiotica voorschrijven. Die worden vaak via het drinkwater gegeven en zorgen ervoor dat de klachten verminderen. Belangrijk om te weten is dat antibiotica de kip wel opknappen, maar de bacterie niet altijd volledig wegnemen. Kippen kunnen dus drager blijven.

Daarnaast kan de dierenarts advies geven over hygiëne, ventilatie en soms extra ondersteuning voorschrijven als er ook andere infecties meespelen. Vraag altijd naar de wachttijd voor eieren, want tijdens en kort na de kuur mogen eieren meestal niet gegeten worden.

Schoonmaak en herstel na een uitbraak

Na een coryza-uitbraak is grondig schoonmaken belangrijk om herbesmetting te beperken.

  • Haal alle bodembedekking weg en vervang door schoon, droog materiaal.

  • Maak stokken, legnesten en randen schoon met heet water en een geschikt middel. Laat daarna goed drogen.

  • Reinig water- en voerbakken dagelijks.

  • Laat het hok liefst een paar dagen droogstaan voor je nieuwe bodembedekking aanbrengt.

  • Geef de kippen extra weerstandsondersteuning in de herstelperiode, bijvoorbeeld vitamines of een kuur met probiotica om de darmflora te versterken.

Preventie

Voorkomen is bij coryza echt beter dan genezen.

  • Zet nieuwe kippen altijd apart in quarantaine voor je ze bij de groep zet.

  • Houd het hok droog, fris en goed geventileerd.

  • Zorg dat kippen voldoende ruimte hebben en voorkom stress.

  • Ververs dagelijks het drinkwater en maak de bakken goed schoon.

  • Beperk contact met andere koppels of markten om insleep van nieuwe bacteriën te voorkomen.

Kan coryza vanzelf overgaan?

Coryza gaat vrijwel nooit vanzelf over. Zonder behandeling blijven de klachten weken of zelfs maanden terugkomen. Een kip kan tijdelijk opknappen, maar zodra de weerstand weer zakt, kan het opnieuw oplaaien. Daarom is het belangrijk om niet te lang te wachten en tijdig in te grijpen.

Is coryza gevaarlijk voor mensen of andere dieren?

Coryza treft alleen kippen. Het is niet gevaarlijk voor mensen. Andere soorten pluimvee zoals eenden of kalkoenen worden er meestal niet ziek van.

Samenvatting

Infectieuze coryza is een bacteriële infectie die vooral te herkennen is aan stinkende snot en zwellingen rond de kop. De ziekte verspreidt zich door direct en indirect contact en kan lang in een koppel aanwezig blijven doordat kippen drager worden.

Met antibiotica van de dierenarts kun je de ziekte terugdringen, maar niet altijd volledig wegnemen. Ondersteunende middelen, zacht voer en goede huisvesting zorgen dat kippen zich beter voelen en sneller herstellen. Schoonmaak, quarantaine en frisse lucht zijn de belangrijkste manieren om verdere verspreiding te voorkomen.

Bronnen

  • Merck Veterinary Manual – Infectious Coryza in Poultry

  • PoultryDVM – Infectious Coryza

  • MSD Animal Health – Avibacterium infections

  • University of Minnesota Extension – Infectious Coryza in Chickens

  • PoultryHub Australia – Infectious Coryza

Heb je twijfels of vragen over je kippen, of wil je weten bij welke dierenarts je terecht kunt voor behandeling? Door mijn contacten met dierenartsen kan ik je op weg helpen. Stuur me gerust een berichtje, ik denk graag met je mee.

Liefs van Lin 💛

«   »

Reactie plaatsen

Reacties

Er zijn geen reacties geplaatst.