Eileiderontsteking kip

Eileiderontsteking bij kippen: herkennen, behandelen en voorkomen

Als hobbykippenhouder of pluimveehouder zie je het liefst gezonde, scharrelende kippen in je tuin of ren. Toch kan er soms iets misgaan in het legproces. Eén van de vaak onzichtbare maar ernstige aandoeningen is eileiderontsteking, ook wel salpingitis genoemd. In dit uitgebreide artikel lees je wat eileiderontsteking bij kippen precies is, hoe je het herkent, wat je eraan kunt doen, en vooral hoe je het kunt voorkomen. De informatie is geschreven voor iedereen die zich bezighoudt met kippengezondheid en het vroeg herkennen van kippenziekten, van hobbyhouder tot serieuze pluimveehouder. Deze aandoening komt niet alleen voor bij legkippen, maar ook bij hobbykippen in de achtertuin of oudere hennen.

Wat is eileiderontsteking bij kippen?

Eileiderontsteking is een ontsteking van de eileider, het orgaan waarmee een kip haar eieren produceert. Deze ontsteking ontstaat vaak door een bacteriële infectie, meestal met E. coli of andere darmbacteriën, maar soms ook door virussen of schimmels. De infectie kan opstijgen vanuit de cloaca of via de bloedbaan in de eileider terechtkomen. Een ontstoken eileider kan zorgen voor pijn, verminderde eiproductie en inwendige ophoping van eimateriaal, wat kan leiden tot eiconcrement of buikvliesontsteking. Deze problemen vallen onder de categorie kippenziekten die vaak pas laat worden opgemerkt.

Bij leggende hennen is de eileider continu actief. Daardoor is het risico op infectie groter, zeker als er sprake is van stress, verminderde weerstand, slechte hygiëne of andere ziekten. Vooral hobbykippen of oudere legkippen zijn gevoelig, zeker wanneer ze al lange tijd eieren leggen of verzwakt zijn door andere aandoeningen zoals wormen, bloedluis of luchtweginfecties. Eileiderproblemen komen vaker voor bij kippen die veel eieren leggen of die eerder al met eiproblemen te maken hadden.

Hoe ontstaat een eileiderontsteking?

• Eileiderontsteking ontstaat meestal door een combinatie van factoren:
• Infectie met E. coli, stafylokokken of salmonella
• Slechte hygiëne van het legnest of besmet strooisel
• Terugvloeiing van mest in de cloaca (bij diarree)
• Gebrek aan ventilatie en overbevolking in het hok
• Slechte voeding of vitaminetekorten (vooral vitamine A, D3 en E)
• Te vroeg starten met leggen (bij jonge kippen onder kunstlicht)
• Zwakke weerstand of stress, bijvoorbeeld na transport of groepswissel

Bacteriën kunnen binnendringen in de eileider wanneer het immuunsysteem van de kip niet sterk genoeg is om ze tegen te houden. Via de eileider kunnen ze opstijgen tot diep in de buikholte, wat leidt tot ophoping van ontstekingsvocht, eiwit of eigeel. In combinatie met andere ziektes bij kippen, zoals eiconcrement of legnood, wordt de situatie snel ernstiger.

Symptomen van eileiderontsteking bij kippen

De klachten zijn vaak subtiel en worden niet direct herkend. Let op de volgende symptomen bij je kippen en kuikens:

• Verminderde of volledig gestopte eiproductie
• Veranderde eieren (zonder schaal, met bloed of misvormd)
• Natte cloaca of witgele afscheiding
• Opgezette, warme of gespannen buik
• Waggelende gang of moeite met lopen
• Lusteloosheid, verminderde eetlust
• Doffe veren en vermagering
• Sterke geur rond cloaca (rotachtig)

Sommige kippen blijven lange tijd ogenschijnlijk gezond terwijl ze intern al flink ziek zijn. Een kip met eileiderontsteking kan wekenlang blijven eten en meedoen met de groep, maar intussen intern achteruitgaan. Symptomen van ziekte bij kippen zijn soms moeilijk te herkennen, maar essentieel om tijdig te handelen. Bij twijfel kun je altijd een pluimveedierenarts raadplegen.

Hoe stel je de diagnose?

Eileiderontsteking is lastig met het blote oog te zien. Er is geen simpele test om de diagnose vast te stellen. Een ervaren pluimveedierenarts kan via lichamelijk onderzoek (palpatie van de buik) of een echo aanwijzingen vinden. Soms kan pas na overlijden zeker worden vastgesteld dat het om salpingitis ging.

Reguliere behandeling

Een dierenarts zal meestal starten met:

• Antibiotica om de infectie te bestrijden (vaak breedspectrum)
• Ontstekingsremmers tegen de zwelling en pijn
• Calcium of elektrolyten ter ondersteuning
• Hormonale injectie om eileg tijdelijk te stoppen

In sommige gevallen wordt vocht uit de buik getapt om druk te verlichten. Een operatie is bij hobbykippen zeldzaam, maar in uitzonderlijke gevallen mogelijk bij jonge, waardevolle dieren. Deze aanpak kan helpen om de eiproductie tijdelijk stop te zetten en de eileider rust te geven.

Natuurlijke ondersteuning

Als aanvulling op reguliere behandeling of in milde gevallen kun je natuurlijke ondersteuning bieden:

• Multivitamines voor kippen met A, D3 en E (dagelijks of in kuurvorm)
• Lijnzaadolie over het voer voor betere opname van vetoplosbare vitamines
• Knoflook in het drinkwater (1 teentje per liter, 2x per week)
• Oregano in het voer of oregano-thee (ontsmettend en weerstandsverhogend)
• Probiotica om darmgezondheid te ondersteunen
• Warmtebron of tochtvrije ruimte om herstel te bevorderen

Wat kun je zelf doen?

Als pluimveehouder of kippenliefhebber kun je veel zelf doen om het herstel te ondersteunen:

• Isoleer de kip bij ernstige klachten
• Houd haar warm en stressvrij
• Bied zachte voeding aan zoals geweekte korrel, ei of rijst
• Zorg voor dagelijks schoon water met vitamines of elektrolyten
• Weeg de kip regelmatig en observeer de mest

Houd rekening met het gedrag van kippen, zeker als je merkt dat één kip zich afzondert of anders beweegt

Prognose en eerlijkheid over herstelkansen

Helaas is eileiderontsteking bij kippen zelden volledig te genezen. In de meeste gevallen gaat het om een chronisch ziektebeeld waarbij de kip langzaam achteruitgaat. Zelfs met goede verzorging, supplementen en medische behandeling is de kans op volledig herstel beperkt. Sommige kippen blijven langere tijd stabiel, maar uiteindelijk verergert de ontsteking of raakt de buikholte gevuld met ontstekingsmateriaal of eiconcrement.

De kip kan dan last krijgen van benauwdheid, druk op de organen en pijn. In deze fase is de aandoening vaak niet meer om te keren. Euthanasie is dan soms de meest diervriendelijke keuze. Wees daarom eerlijk tegenover jezelf: zolang een kip goed eet, reageert op prikkels, mobiel is en geen tekenen van pijn vertoont, kun je haar ondersteunen. Maar zodra ze vermagert, slap wordt, pijn heeft of zich terugtrekt, is het belangrijk professioneel advies in te winnen. Een kip met eileiderontsteking heeft helaas meestal geen langdurige toekomstperspectieven.

Voorkomen van eileiderontsteking

Voorkomen is beter dan genezen. Let op deze zaken:

• Houd het hok schoon en droog, vooral het legnest
• Gebruik absorberend, stofvrij strooisel
• Bied voldoende calcium, grit en vitamine D3 aan
• Geef kwaliteitsvoer met voldoende eiwit en energie
• Geef regelmatig multivitaminen (vooral in de rui of bij kou)
• Vermijd overmatige kunstverlichting (max 14 uur licht per dag)
• Geef jonge hennen de tijd om uit te groeien voor ze beginnen met leggen
• Observeer gedrag, legfrequentie en cloaca regelmatig

Risicogroepen

Sommige kippen hebben een verhoogd risico:

• Hybride legkippen (zoals Lohmann of ISA Brown)
• Oudere hennen met verminderde eileiderfunctie
• Kippen met geschiedenis van legnood, eiconcrement of eileiderontsteking
• Dieren die eerder last hadden van buikzwelling, legproblemen of cloacaprolaps
• Hobbykippen die in beperkte ruimte leven of gevoelig zijn voor stress

Samengevat

Eileiderontsteking bij kippen is een ernstige maar vaak onzichtbare aandoening. Het vraagt om alertheid van de pluimveehouder. Herken je symptomen als verminderde leg, vochtverlies bij de cloaca, een kip met dikke buik of afwijkend gedrag bij kippen in de achtertuin? Dan is het belangrijk om snel te handelen.

Met een combinatie van goede verzorging, natuurlijke ondersteuning en waar nodig dierenartsbezoek kun je de kip verlichting bieden. Maar wees je bewust: eileiderontsteking is meestal niet meer volledig te genezen. Door aandacht te besteden aan voeding, hygiëne en stressvermindering kun je veel problemen voorkomen. Dit geldt voor kippen en kuikens, en voor iedereen die kippen houdt als hobby of op kleine schaal pluimvee verzorgt.

Heb je vragen over symptomen, supplementen of behandeling? Neem gerust contact op.

Liefs van Lin