Gefermenteerd voer voor je kippen maken

Gefermenteerd kippenvoer: Stappenplan om dit zelf snel en handig te maken voor jou kippen

Sommige ideeën zijn zó simpel en effectief dat je je afvraagt waarom je er niet eerder mee begon.

Kippenvoer fermenteren is er zo één. Het kost bijna niets, is snel klaar en het doet wonderen voor de darmgezondheid van je kippen. Bovendien vinden ze het heerlijk!

Ik gebruik het zelf regelmatig als waardevolle aanvulling op het gewone voer. Het ondersteunt de spijsvertering en houdt de weerstand op peil. Kippen krijgen er letterlijk meer voedingsstoffen uit hun korrels  en dat merk je aan hun vitaliteit.

Wat is gefermenteerd kippenvoer?

De wetenschap achter probiotica

Bij fermentatie laat je kippenvoer, meestal legkorrel of gemengde granen,  een paar dagen weken in water.
Tijdens dat proces nemen melkzuurbacteriën de leiding. Dat zijn dezelfde ‘goede bacteriën’ die we kennen van yoghurt, kefir of zuurkool.

Deze bacteriën breken koolhydraten in het voer af en zetten ze om in melkzuur. Daardoor daalt de pH van neutraal naar ongeveer 4 tot 4,5. In zo’n zuur milieu krijgen ongewenste bacteriën zoals E. coli en Salmonella weinig kans, terwijl gunstige bacteriën juist floreren.

Tegelijk wordt het voer deels voorverteerd. Anti-nutriënten zoals fytinezuur en trypsineremmers – stoffen die normaal mineralen en eiwitten minder beschikbaar maken,  worden afgebroken. Het resultaat is een zacht, licht zurig en luchtig mengsel vol nuttige bacteriën: natuurlijke probiotica voor kippen.

De vijf belangrijkste voordelen van gefermenteerd kippenvoer

1. Verbeterde voedingsstofopname

Tijdens de fermentatie ontstaan enzymen en zuren die de bouwstenen in het voer losmaken. Daardoor kunnen kippen tot wel 10 à 15 procent meer voedingsstoffen opnemen. Fosfor, calcium en aminozuren komen vrij uit hun gebonden vorm, waardoor het lichaam ze beter benut.

2. Sterkere weerstand door probiotica

Een gezonde darmflora is de basis van een sterk immuunsysteem. Door gefermenteerd voer krijgen kippen extra melkzuurbacteriën binnen, vooral Lactobacillus-soorten. Deze goede bacteriën koloniseren de krop en darmen en verdringen ziekteverwekkers. Onderzoek van onder meer de University of Arkansas en de Chinese Agricultural University laat zien dat kippen op fermentvoer minder vaak last hebben van Salmonella en Campylobacter.

3. Lagere voerkosten

Gefermenteerd voer is zwaarder en verzadigender. Kippen eten er minder van om dezelfde voedingswaarde binnen te krijgen. In verschillende proeven zagen onderzoekers een lagere dagelijkse voeropname zonder dat de eiproductie afnam. Minder verspilling betekent lagere kosten, mits je het voer vers houdt en schimmel voorkomt.

4. Betere legkwaliteit

Door de verbeterde opname van eiwitten en calcium kunnen hennen eieren leggen met een stevigere schaal en een mooiere, diepgele dooier. Studies uit Duitsland en Canada bevestigen dat goed gefermenteerd voer de eimassa, Haugh-eenheid (albumenkwaliteit) en schaalsterkte kan verbeteren. Het effect is subtiel maar meetbaar.

5. Stevigere mest en een rustigere spijsvertering

De melkzuurbacteriën zorgen voor een stabiele darmflora. Dat zie je terug in de mest: compacter, beter gevormd en minder zuur ruikend. De spijsvertering verloopt gelijkmatiger, waardoor voedingsstoffen beter benut worden en het hok schoner blijft.

De microbiologie achter fermenteren

De bacteriën gebruiken de aanwezige suikers uit maïs en tarwe als brandstof. Daarbij ontstaat melkzuur, dat de zuurgraad verlaagt en de groei van ongewenste micro-organismen remt. De gunstige bacteriën winnen daardoor, precies wat je wilt.

Onderzoekers van o.a. Purdue University en de Duitse Universität Hohenheim zagen dat door fermentatie de hoeveelheid Lactobacillus plantarum en L. casei in voer sterk toeneemt, terwijl pathogenen bijna verdwijnen. Tegelijk neemt het gehalte aan oplosbare eiwitten en vrij aminozuren toe: het voer is letterlijk “voorverteerd”.

Stappenplan: Zelf gefermenteerd kippenvoer maken in 4 dagen

Het maken van uw eigen gefermenteerde voer is verrassend eenvoudig. Volg deze stappen voor een perfect resultaat.

Dag 1 – De voorbereiding en de starter

Benodigdheden: Gebruik altijd een schone glazen pot of aardewerken pot.

Vullen: Vul de pot voor ongeveer een derde met kippenvoer (legkorrel, gebroken graan, of scharrelgraan zijn ideaal).

Toevoegen: Giet er schoon, lauw water bij tot net boven de korrels en roer even door. 

Plaatsing: Zet de pot losjes afgedekt op een plek op kamertemperatuur (20–24 °C). De korrels zuigen zich vol en beginnen zacht te worden.

Vul zonodig bij: Het voer gaat zwellen door het water, vul steeds iets bij tot een cm boven de korrel tot het einde van de dag zodat er genoeg water in zit.

Dag 2 – Controleer de voortgang en het waterniveau

Voortgang: De korrels zijn nu gezwollen.

Cruciale Controle: Let op het waterniveau. Aan het einde van Dag 2 mag er geen laag water meer bovenop staan, anders komt het fermentatieproces niet goed op gang! Schep overtollig water eraf met een schone lepel totdat de korrels net vochtig zijn.

Actie: Hou het mengsel vochtig door indien nodig  nog een klein beetje water toe te voegen, maar voorkom een grote waterplas.

Dag 3 – Het leeft!

Tekenen: Er zullen belletjes verschijnen in de pot, dat is hét teken dat de fermentatie goed op gang is.

Controle: Het mengsel ruikt nu licht zuur (zoals zuurdesem). Ruikt het muf of zie je schimmel? Gooi het weg en start opnieuw.

Dag 4 – Voeren en bewaren

Klaar: De gefermenteerde korrels zijn nu luchtig, ruiken friszuur en zijn klaar voor gebruik.

Voeren: Schep een deel eruit met een schone lepel en geef het direct aan de kippen.

Bewaren: Bewaar de rest maximaal twee dagen in de koelkast.

Start opnieuw: Door een flinke eetlepel uit de pot te nemen, kan je makkelijk en sneller weer een nieuwe pot maken, hier zitten al de goede bacteriën in, en dus zal het fermentatie proces sneller gaan.

Wanneer fermenteren géén goed idee is

Er zijn situaties waarin fermenteren beter even kan wachten. Let goed op de volgende punten:

• Te warm weer: Boven de 28 °C is het lastig de temperatuur te beheersen. Het mengsel kan dan gaan bederven in plaats van fermenteren.

• Beschimmeld of vreemd ruikend voer: Ziet of ruikt het niet goed? Niet twijfelen,  direct weggooien.

• Zieke kippen: Heeft een kip diarree of kropklachten, wacht dan met fermenteren tot ze volledig hersteld is.

• Gebrek aan tijd: Kun je niet dagelijks voeren of roeren, begin er dan niet aan. Half gefermenteerd voer kan gaan gisten en juist klachten veroorzaken.

• pH-waarde: Een veilige pH ligt onder de 4,5. Daarboven krijgen schimmels en ongewenste bacteriën de kans om te groeien.

Belangrijke aandachtspunten: veiligheid en hygiëne

Om teleurstelling en gezondheidsproblemen bij je kippen te voorkomen, is schoon werken cruciaal.

• Hygiëne is alles: Gebruik altijd schone potten, emmers en lepels. Vervuiling met restjes van eerdere batches kan leiden tot schimmelgroei of slechte bacteriën.

• De geurtest: Vertrouw op je neus. Friszuur of yoghurtachtig? Dan is het goed. Ruikt het muf, beschimmeld of rot? Onmiddellijk weggooien.

• Juiste ingrediënten: Gebruik alleen kippenvoer (legkorrels of granen). Voeg geen keukenresten of fruit toe; die verstoren het proces.

• Aanvulling, geen vervanging: Gefermenteerd voer is een gezonde extra, geen vervanger van volledig legvoer.

• Ideale temperatuur: De beste fermentatie vindt plaats tussen 20 en 24 °C. Vermijd hoge temperaturen – boven de 28 °C neemt het risico op bederf snel toe.

Veelgestelde Vragen (FAQ):

Kan ik legkorrel fermenteren?

Ja, legkorrel of gemengde granen zijn perfect.

Hoe vaak mag ik gefermenteerd voer geven?

U kunt het dagelijks als aanvulling geven. Begin met kleine hoeveelheden, zodat de kippen eraan kunnen wennen. Kippen kunnen eerst hun neus er voor ophalen, maar vaak is het even wennen. Eenmaal gewend willen ze niet anders meer. Gooi er gerust iets lekkers overheen waarvan je weet dat ze het lekker vinden.

Is gefermenteerd voer geschikt voor zieke kippen? 

Dat hangt af van waar je kip last van heeft.
In principe is gefermenteerd voer licht verteerbaar en rijk aan goede bacteriën, wat de spijsvertering kan ondersteunen.
Bij kippen die herstellen van een milde verstoring van de darmflora (bijvoorbeeld na wisselende mest of stress) kan het dus een zachte aanvulling zijn.

Samenvattend

Goed gefermenteerd kippenvoer is een natuurlijke en bewezen manier om de darmgezondheid te ondersteunen en de opname van voedingsstoffen te verbeteren.
Het is eenvoudig toe te passen en kan bijdragen aan een gezonde spijsvertering, mits het proces zorgvuldig en hygiënisch wordt uitgevoerd.

Bij kippen die regelmatig gefermenteerd voer krijgen, wordt vaak een rustiger vertering en een stabielere conditie gezien. Ook de eikwaliteit kan verbeteren wanneer het voer goed wordt bereid en als aanvulling wordt gevoerd op het gewone rantsoen.

Kortom: fermenteren kan een waardevolle aanvulling zijn op de verzorging van je kippen – geen wondermiddel, maar een natuurlijke ondersteuning van wat kippen van nature nodig hebben.