Kenmerken van veerluis en kopluis
Veerluis
Veerluizen zijn kleine insecten van ongeveer 2 tot 4 mm groot. Ze hebben een platte lichaamsvorm en variëren van lichtgeel tot bruin. Veerluizen voeden zich met verenmateriaal en huidschilfers. Ze bevinden zich meestal rond de cloaca en onder de vleugels. Hun eitjes zitten stevig aan de basis van veren gehecht, voornamelijk in gebieden rond de cloaca. Vaak zijn daar duidelijke klontjes met witte eitjes zichtbaar, vooral bij een zware besmetting.
Het is soms echt even pluizen tussen de veren om ze goed te kunnen vinden, je ziet ze niet altijd direct. Neem hier even de tijd voor. Dikwijls worden ze over het hoofd gezien door snelheid of kleur.
Kopluis
Kopluizen zijn kleiner, ongeveer 2 tot 3 mm lang, kleiner dan veerluis, met een langwerpige vorm en duidelijk zichtbare kop en lange poten. Ze zijn vooral te vinden rondom de kop, nek, kam en ogen, en leggen hun eitjes rond deze gebieden.
Uitgebreide symptomen bij besmette kippen
Symptomen van veerluis
-
Hevige jeuk en onrust
-
Krabben met poten en snavel over het hele lichaam
-
Veren worden dof, breekbaar en beschadigd
-
Kale plekken door verenverlies en geïrriteerde huidzones
-
Witte klontjes met eitjes aan de basis van de veren, vooral rond de cloaca (belangrijk visueel signaal)
Symptomen van kopluis
-
Jeuk en irritatie rondom kop, kam en ogen
-
Krabben met poten aan de kop of wrijven met de snavel
-
Mogelijke huidirritaties of lichte roodheid
-
Soms lichte zwelling rond de ogen
-
Bij ernstige besmettingen: kleine wondjes of ontstekingen
Gevolgen voor de gezondheid van je kip
Hoewel veer- en kopluizen geen bloed zuigen zoals bloedluizen, veroorzaken ze indirect ernstige problemen door stress en constante jeuk. Dit leidt tot:
-
Verminderd eetgedrag
-
Slechte rust en dalende weerstand
-
Vermagering en verzwakking
-
Extra gevoeligheid voor ziekten
Vooral jonge haantjes, leggende hennen en al verzwakte kippen lopen extra risico. Soms zie je dat ze wankel op de poten staan uit pure zwakte van alle jeuk en stress.
Behandeling en aanpak van luizen bij kippen
Waarom veel middelen tegenvallen
In de handel vind je allerlei flesjes die beweren veerluis te behandelen door ze op je kip te spuiten of te druppelen. Soms maken ze de omgeving tijdelijk minder aantrekkelijk, maar helemaal verdwijnen doen ze zelden. Hooguit bij een net beginnende besmetting zie je even resultaat.
In de meeste gevallen moet je steeds opnieuw langdurig behandelen. Dat betekent dat je kip al die tijd blijft rondlopen met klachten, ongemak en stress. In plaats van herstel, raak je het dier verder kwijt aan vermoeidheid en verzwakking. Terwijl je blijft hopen dat het volgende flesje het verschil maakt, gaat er kostbare tijd verloren.
Natuurlijke behandelmethoden
-
Diatomeeënaarde: helpt parasieten uitdrogen. Voeg 50-100 gram per m² toe aan het stofbad. Niet laten inademen door kippen of verzorger; gebruik op een goed geventileerde plek met stofmasker.
-
Knoflookpoeder en tijm: werken afstotend.
-
Etherische oliën (bijv. tea tree): verdund gebruiken (10 druppels op 1 liter water) en spaarzaam sprayen op veren en in hok, max. 2 keer per week (bron: PoultryDVM.com).
Reguliere behandelmethoden
-
404 Vogelspray en Beaphar Anti-Veerluis: zeer effectief, mits correct toegepast.
-
Houd rekening met wachttijd voor eieren.
-
Niet gebruiken op verzwakte dieren.
Eerste hulp bij acute besmetting
Geen middelen in huis? Behandel tijdelijk met diatomeeënaarde:
-
Kleine hoeveelheid voorzichtig tussen de veren tot op de huid aanbrengen
-
Nooit laten stuiven, altijd buiten of in goed geventileerde ruimte
-
Werkt als noodoplossing tot je een geschikt middel hebt
Praktische stappen bij bestrijding van veerluis
-
Inspecteer kippen regelmatig
-
Verwijder ernstig besmette veren met eitjes (kort, stevig rukje)
-
Gooi besmette veren direct weg in afgesloten zak
-
Reinig hok grondig met heet water en vervang bodembedekking
-
Omdat veerluizen alleen op kippen leven, is desinfectiemiddel meestal niet nodig
Preventieve maatregelen
Hygiëne
-
Dagelijks mest verwijderen
-
Regelmatig strooisel verversen
-
Goed ventileren en hok droog houden
Stofbad
-
Altijd beschikbaar, gevuld met zand en fijne aarde
-
Eventueel kleine hoeveelheid diatomeeënaarde (let op: niet laten stuiven)
Voeding en weerstand
-
Kwalitatief kippenvoer
-
Aanvulling met groenvoer en eiwitrijke snacks
-
Eventueel vitamines (A, D en K)
Quarantaine bij nieuwe kippen
-
Nieuwe dieren minimaal twee weken apart houden
-
Controleer op parasieten voor samenvoegen
Beperk toegang van andere dieren
-
Voorkom muizen, ratten en wilde vogels
-
Gebruik afsluitbare voederbakken en voorkom gemorst voer
Extra controle en tips bij veerluis van kippen
-
Wekelijks kippen controleren, vooral in voorjaar en zomer
-
Besteed extra aandacht aan cloaca, vleugels en kop
-
Let op signalen als krabben, onrust en verenverlies
Bronnen
-
PoultryDVM.com – Comprehensive Chicken Lice Guide
-
Merck Veterinary Manual – External Parasites in Poultry
-
University of California Agriculture & Natural Resources – Poultry Parasite Management
-
Australian Government Department of Agriculture – Poultry Parasites Management
-
Colorado State University Extension – Poultry External Parasites
Conclusie en disclaimer
Veerluis en kopluis kunnen het welzijn van kippen flink aantasten. Vooral bij zware besmettingen kunnen zelfs volwassen dieren ernstig verzwakken. Door alert te zijn, preventief te handelen en waar nodig snel te behandelen, houd je je kippen gezond en je kippenhok vrij van ongedierte.
Let op: Dit artikel is informatief en vervangt geen professioneel dierenartsadvies. Neem bij twijfel of aanhoudende klachten altijd contact op met een dierenarts.