Kippen ontwormen – symptomen, soorten wormen en het belang van mestonderzoek
Kippen ontwormen is iets wat veel hobbykippenhouders pas doen als het eigenlijk al te laat is. Toch is het een van de belangrijkste onderdelen van een goede kippenverzorging. Wormen werken namelijk stilletjes: je kippen kunnen vrolijk eten, rondscharrelen en eieren leggen, terwijl ze ongemerkt toch wormen bij zich dragen. Vooral in natte periodes, bij veel kippen op een klein stukje grond of als je nieuwe dieren in je toom haalt, is de kans op wormen groot.
Veel mensen denken dat kippen ontwormen iets is dat je blind twee keer per jaar moet doen. Maar het is slimmer om eerst te weten waar je mee te maken hebt. In dit artikel lees je hoe je wormen bij kippen herkent, welke soorten wormen het meest voorkomen, waarom mestonderzoek zoveel duidelijkheid geeft en wat je kunt doen met zowel reguliere middelen als natuurlijke ondersteuning.
Hoe herken je wormen bij kippen?
Een wormbesmetting bij kippen bouwt zich vaak langzaam op. Het begint meestal onschuldig met wat dunnere mest of een kip die net wat minder actief is. Maar ondertussen kunnen de wormen zich snel vermenigvuldigen, vooral in een warme, vochtige omgeving. Let op signalen zoals doffe of vettige veren, kippen die veel zitten, wat afvallen ondanks dat ze goed eten, of een bleke kam en lellen. Bij ernstige besmetting zie je soms slijmerige, bloederige of plakkerige mest. Ook kunnen eischalen dunner worden of misvormd zijn, en zie je soms zelfs wormen in de mest of in een ei.
Bij bepaalde wormsoorten, zoals gaapwormen, kunnen kippen gaan hijgen, gapen of met open bek ademen. Dit wordt nog weleens verward met luchtwegproblemen, maar het is een duidelijk teken dat je ook moet denken aan wormen. Vooral kuikens zijn extra kwetsbaar. Als je niets doet, kan een enkele besmette kip de hele toom aansteken via de mest.
Wanneer kippen ontwormen verstandig is
De vraag wanneer kippen ontwormen blijft vaak lastig. Sommige kippenhouders geven standaard elke paar maanden een ontwormingsmiddel. Maar dat is niet altijd nodig én kan bijdragen aan resistentie. Slimmer is het om eerst mestonderzoek te doen. Zo weet je precies of er wormen aanwezig zijn, welke soort het is en of behandelen echt nodig is. Zeker als je kippen vaak op dezelfde uitloop lopen, kan wormdruk ongemerkt oplopen.
Een goed moment voor mestonderzoek is in het voorjaar en na de zomer, als er meer vocht in de ren blijft staan en wormeitjes zich sneller verspreiden. Zie je duidelijke symptomen, of heb je een nieuwe toom die je wilt introduceren bij bestaande kippen? Dan is mestonderzoek geen overbodige luxe.
Het belang van mestonderzoek
Mestonderzoek bij kippen is dé manier om niet blind te hoeven ontwormen. Het voorkomt onnodig gebruik van middelen, scheelt kosten en geeft rust: je weet wat er speelt. Mestonderzoek kan gewoon thuis. Je verzamelt verse mest van een of meerdere kippen en stuurt dit op naar een gespecialiseerd lab. Binnen enkele dagen weet je precies of je kippen ontwormen moet, welke soort wormen er speelt en hoe groot de besmetting is.
Veel hobbyhouders vinden het spannend, maar in de praktijk is het heel eenvoudig. Bovendien kun je met mestonderzoek herbesmetting beter in de gaten houden. Zo voorkom je dat wormen in de bodem blijven en je kippen steeds opnieuw ziek worden.
Soorten wormen bij kippen
De meest voorkomende soorten wormen bij kippen zijn spoelwormen, haarwormen, lintwormen en gaapwormen. Spoelwormen leven in de dunne darm en kunnen wel tien centimeter lang worden. Ze verspreiden zich via de mest; de eieren kunnen maanden in de bodem overleven. Haarwormen zijn nauwelijks zichtbaar, maar nestelen zich in de krop, slokdarm en darmen. Ze veroorzaken slikproblemen, bloedarmoede en slijmerige mest. Lintwormen bestaan uit schakels en hebben altijd een tussengastheer nodig, zoals kevers of slakken. Vaak zie je bij lintwormen segmentjes in de mest. Gaapwormen zitten in de luchtpijp en zorgen voor hijgen of verstikking.
Voor elke soort geldt: hoe langer je wacht, hoe groter de kans dat de hele toom besmet raakt. Vooral in kleine rennen waar de bodem niet voldoende kan herstellen, kunnen wormen maandenlang overleven.
Kippen ontwormen: reguliere en natuurlijke aanpak
Als uit mestonderzoek blijkt dat je kippen wormen hebben, kun je kiezen voor een reguliere kuur met Flubendazol of Fenbendazol. Deze middelen werken breed, maar let op: gebruik ze niet zonder diagnose. Wormmiddelen doden wel de volwassen wormen, maar niet altijd de eieren. Daarom is het slim om na een paar weken opnieuw mestonderzoek te doen. Zo weet je of de kuur voldoende gewerkt heeft.
Naast chemische middelen kun je de weerstand van je kippen versterken met natuurlijke ondersteuning. Kruiden zoals alsem, knoflook, oregano, pompoenpitten of ons Worm&Away kunnen helpen de darm ongunstig te maken voor wormen. Ontmer is een kruidenmengsel dat de darmgezondheid ondersteunt en vaak ook preventief wordt gebruikt. Denk eraan: bij een flinke besmetting is een officiële kuur meestal nodig, maar kruiden helpen goed om herbesmetting te voorkomen en de weerstand op peil te houden.
Tips om wormen bij kippen te voorkomen
Voorkomen blijft beter dan genezen. Houd je kippenren droog en schoon, vooral in natte periodes. Vervang bodembedekking regelmatig, voorkom nat stro en beperk modderplekken waar wormeitjes kunnen overleven. Geef voer en water in schone bakken en verschoon deze dagelijks. Zorg dat kippen niet in hun eigen mest rond scharrelen als het echt nat is. Laat mestonderzoek minstens twee keer per jaar uitvoeren, zeker als je veel kippen op een kleine ruimte houdt. Zo kun je kippen ontwormen wanneer dat echt nodig is.
Veelgestelde vragen over kippen ontwormen
Wanneer moet ik kippen ontwormen?
Het beste is op basis van mestonderzoek. Zie je symptomen of houd je kippen in een vochtige ren, dan is twee keer per jaar controleren slim.
Welke middelen werken goed?
Flubendazol of Fenbendazol zijn gangbaar via de dierenarts. Kruiden zoals Ontmer, alsem of knoflook zijn geen vervanging, maar ondersteunen wel en heb ik zelf goed resultaat mee, ook zie ik dit met regelmaat in de mestonderzoeken.
Is blind kippen ontwormen handig?
Nee, het kan resistentie in de hand werken. Mestonderzoek geeft zekerheid.
Helpt natuurlijke voeding?
Zeker! Kruiden, grit, producten om darmflora neutraal te houden en een schoon hok houden het darmmilieu gezond.
Tot slot
Kippen ontwormen hoort erbij als je je toom gezond wilt houden. Wacht niet tot je problemen ziet, maar werk met mestonderzoek en goede hygiëne. Ondersteun je kippen met een sterke basis en natuurlijke kruiden waar nodig. Zo help je jouw kippen schoon van binnenuit en blijft je hobby vrolijk en zorgeloos.
Wil je meteen weten of jouw kippen ontwormd moeten worden? Bekijk ons mestonderzoek of ontdek gezondheidsproducten zoals Ontmer of Worm&Away. Heb je vragen? Stuur gerust een berichtje, ik help je graag.
Liefs van Lin
Disclaimer: De informatie op deze pagina is bedoeld als algemene voorlichting voor hobbykippenhouders. Ik ben geen dierenarts. Dit artikel is met zorg samengesteld op basis van gerenommeerde veterinaire bronnen en mijn persoonlijke ervaring. Neem bij twijfel altijd contact op met een dierenarts of pluimveespecialist.
Gebruikte bronnen:
PoultryDVM – Parasites in Chickens
Merck Veterinary Manual
LSU AgCenter
Westgate Laboratories
FAO Manual – Internal Parasites
FeCLab – Faecal Egg Counts