Coccidiose bij kippen – herkenning, behandeling en natuurlijke ondersteuning
Elke kippenhouder krijgt er vroeg of laat mee te maken: een kip met diarree, sloom gedrag of bloed in de mest. Coccidiose is een van de meest voorkomende darmproblemen bij kippen, maar wordt vaak pas opgemerkt als een dier al flink ziek is. De ziekte kan sluimerend aanwezig zijn, maar ook plotseling toeslaan, vooral bij kuikens of kippen met verminderde weerstand.
In dit uitgebreide artikel vertel ik wat coccidiose precies is, hoe je het herkent, wat je eraan kunt doen en hoe je daarna de darmgezondheid van je kippen weer ondersteunt. De informatie is gebaseerd op internationale veterinaire bronnen en aangevuld met mijn eigen ervaring bij Kippen van Lin.
Wat is coccidiose bij kippen
Coccidiose is een darminfectie die wordt veroorzaakt door eencellige parasieten uit het geslacht Eimeria. Deze microscopisch kleine organismen vermenigvuldigen zich razendsnel in de darmwand. Daarbij beschadigen ze het slijmvlies en de darmvlokken – precies die delen die voedingsstoffen opnemen.
Daardoor kan een kip last krijgen van diarree, vermagering, uitdroging en soms zelfs sterfte. Vooral jonge kippen en kuikens zijn kwetsbaar. Onderzoek laat zien dat een zware infectie zelfs tot 25 procent minder groei kan leiden en blijvende darmschade kan veroorzaken.
De boosdoeners: Eimeria-soorten bij kippen
Er bestaan meerdere soorten Eimeria die elk een ander deel van de darm aantasten. Daardoor kunnen de symptomen sterk verschillen.
-
Eimeria tenella – tast de blinde darmen aan en veroorzaakt vaak bloederige mest.
-
Eimeria acervulina – zit in het bovenste deel van de dunne darm, met mildere verschijnselen.
-
Eimeria maxima – in het midden van de dunne darm; zorgt voor slijmerige of geelbruine mest.
-
Eimeria necatrix – veroorzaakt bloedingen en ontstekingen in het middendeel van de darm.
-
Eimeria brunetti – tast de onderste darm aan en kan necrotische ontsteking geven.
De ernst van de ziekte hangt af van de soort, de hoeveelheid eitjes in de omgeving en de weerstand van de kip.
Hoe raken kippen besmet
De besmetting verloopt via de mest. Een kip die besmet is, scheidt oöcysten uit, de eitjes van de parasiet. In een vochtige, warme omgeving ontwikkelen deze zich binnen enkele dagen tot besmettelijke vormen. Zodra een andere kip deze oöcysten via de snavel opneemt, begint de cyclus opnieuw.
De grootste risicofactoren zijn:
-
vochtige of vuile bodembedekking
-
slechte ventilatie
-
te veel kippen op een kleine ruimte
-
warm en vochtig weer
-
vuile drink- of voerbakken
-
stress (bijvoorbeeld door nieuwe kippen of een voerwissel)
Volwassen kippen worden vaak niet meer ziek, maar kunnen wel oöcysten blijven uitscheiden. Zo besmetten ze ongemerkt hun omgeving en jonge dieren.
Waarom kuikens extra gevoelig zijn
Kuikens hebben nog nauwelijks weerstand. Hun darmen zijn dun en kwetsbaar, en de darmflora moet zich nog opbouwen. Daardoor kunnen coccidiën snel schade aanrichten.
Uit onderzoek blijkt dat kuikens met een zware infectie niet alleen minder snel groeien, maar ook blijvende darmbeschadiging kunnen houden. Daardoor zijn ze gevoeliger voor bacteriële infecties en is er soms ook antibiotica nodig.
In de praktijk zie ik dat kuikens met coccidiose vaak binnen 24 tot 48 uur sloom worden, met natte of bloederige mest. Vroege herkenning is daarom letterlijk van levensbelang.
Symptomen van coccidiose
De verschijnselen hangen af van de parasietsoort en de weerstand van de kip. Let vooral op:
-
dunne, waterige of schuimige mest
-
roodbruine of zwarte mest (verteerd bloed)
-
vieze cloacaveren en doffe veren
-
bleke kammen en lellen
-
sloom gedrag, kop ingetrokken
-
verminderde eetlust of gewichtsverlies
-
uitdroging (holle ogen, droge kam)
-
plotselinge sterfte bij jonge kippen
Zelfs milde infecties kunnen de darmflora verstoren, waardoor de weerstand daalt en kippen gevoeliger worden voor andere problemen.
Hoe coccidiose schade aanricht
In de darm vermenigvuldigen de parasieten zich in de darmwand. Daarbij worden de darmvlokken beschadigd, waardoor het oppervlak voor opname van voedingsstoffen kleiner wordt. Dat leidt tot minder opname van voeding, verlies van vocht, bloedingen en overgroei van ongewenste bacteriën.
Volgens Poultry Health Services verhoogt coccidiose de kans op bacteriële infecties aanzienlijk, vooral door Clostridium perfringens, een bacterie die ernstige darmontsteking kan veroorzaken.
Het belang van mestonderzoek
Mestonderzoek is de enige betrouwbare manier om te weten of er sprake is van coccidiose. Zelfs kippen die er gezond uitzien, kunnen al oöcysten uitscheiden.
Bij Kippen van Lin onderzoek ik mestmonsters onder de microscoop en kijk naar de grootte van de besmetting Zo kun je gericht behandelen in plaats van te gokken.
Verzamel altijd verse mest, doe die in een schoon potje en stuur hem op.
Wil je weten hoe dat werkt of twijfel je over wat je in de mest ziet?
Mail of app me gerust, ik denk graag met je mee.
Behandeling van coccidiose
1. Reguliere behandeling
Het meest gebruikte middel is toltrazuril (bekend als Baycox of Dozuril). Dit onderbreekt de levenscyclus van de parasiet, zodat deze zich niet verder kan ontwikkelen.
Belangrijk:
-
behandel altijd de hele toom
-
gebruik de juiste dosering volgens voorschrift
-
geef het middel via schoon drinkwater
-
ververs het water dagelijks
-
maak het hok en de drinkbakken goed schoon
2. Nazorg en ondersteuning
Na de kuur is de darmwand vaak nog kwetsbaar. Herstel van de darmflora is dan belangrijk.
Natuurlijke ondersteuning
Niet alles mag worden vermeld waarvoor deze producten kunnen worden gebruikt. Heb je vragen of wil je weten wat het beste past bij jouw kippen? Neem gerust contact op, ik help je graag.
Preventie van coccidiose
Coccidiose is lastig helemaal te voorkomen, maar met goede hygiëne en stabiele omstandigheden kun je het risico sterk verlagen.
Belangrijke maatregelen:
-
houd de bodem droog en luchtig
-
ververs bodembedekking regelmatig
-
plaats voer- en drinkbakken verhoogd
-
zorg voor voldoende ventilatie
-
quarantaine voor nieuwe kippen
-
laat kuikens langzaam wennen aan buitengrond
Ook de darmweerstand speelt een rol. Een stabiele spijsvertering helpt kippen om kleine besmettingen zelf onder controle te houden. Gustoso Darmbalans kan hier als aanvulling helpen om de normale darmfunctie te ondersteunen, bijvoorbeeld bij wisselende mest of voerovergangen.
Feiten uit onderzoek
-
Eimeria-oöcysten kunnen meer dan negen maanden overleven in vochtige bodems
-
Kuikens tussen drie en acht weken oud zijn het meest kwetsbaar
-
Ammoniak, kalk of stoom verlaagt de besmettingsdruk drastisch
-
Diverse onderzoeken concluderen dat hygiëne, mestonderzoek en gericht behandelen de beste combinatie vormen
Conclusie
Coccidiose is een hardnekkige, maar goed te beheersen aandoening. De sleutel ligt in vroegtijdige herkenning, mestonderzoek en zorgvuldig herstel van de darmgezondheid.
Met een combinatie van schoon water, droge bodembedekking, rust in de toom en passende ondersteuning kom je vaak ver. Zie je twijfelachtige mest of sloom gedrag, wacht dan niet te lang.
Heb je vragen over mestonderzoek of twijfel je over wat je ziet in de mest?
Neem gerust contact op, ik help je graag persoonlijk verder.
Disclaimer
Ik ben geen dierenarts. Alles wat je leest is gebaseerd op mijn eigen ervaring en kennis. Natuurlijke middelen zijn bedoeld als ondersteuning en niet als vervanging van een behandeling door de dierenarts. Bij twijfel of ernstige klachten raadpleeg altijd een dierenarts.
