Kippenmest herkennen – wat de kleur vertelt over de gezondheid van je kippen
Kippenmest zegt vaak meer dan je denkt. Wie goed naar de mest kijkt, kan al vroeg ontdekken of er iets aan de hand is in de darm of met de algehele gezondheid van een kip. De kleur, structuur, vochtigheid en geur geven veel informatie over wat er in het lichaam gebeurt. In dit artikel leg ik stap voor stap uit wat verschillende kleuren kippenmest kunnen betekenen, wanneer het normaal is, en wanneer je beter even kunt ingrijpen of mestonderzoek kunt laten doen.
De basis van kippenmest
Kippen hebben geen aparte uitgang voor urine en ontlasting. Alles verlaat het lichaam via één opening: de cloaca. In die cloaca komen onverteerde voedselresten samen met afvalstoffen van de nieren. Omdat kippen geen blaas hebben, produceren ze geen vloeibare urine, maar scheiden ze urine uit in vaste vorm: witte uraten. Die zie je als het witte kapje bovenop elke kippendrol.
Een gezonde kip produceert dagelijks zo’n 100 tot 150 gram mest, waarvan ongeveer driekwart uit vocht bestaat. De mest is meestal stevig, bruin van kleur en heeft dat typische witte topje. Daarnaast produceert een kip een paar keer per dag een andere soort mest: cecale mest. Die komt uit de blinde darm, is dunner, brijachtig en donkerbruin. Dat hoort bij een gezonde vertering.
Wat zegt de kleur van kippenmest over de gezondheid?
De kleur van de mest kan veel vertellen over de spijsvertering, de leverfunctie en zelfs over het eetgedrag van je kippen. Hieronder lees je wat de meest voorkomende kleuren kunnen betekenen.
Bruine kippenmest
Bruine mest is meestal een teken van een gezonde kip. De kleur varieert van licht- tot donkerbruin, afhankelijk van het voer. De mest is goed gevormd, stevig en heeft een wit topje van uraten.
Af en toe zie je ook een brijachtige, sterk ruikende mest. Dat is cecale mest – afkomstig uit de blinde darm – en dat is volkomen normaal. Deze mest ruikt wat sterker, maar hoort bij een goed werkende spijsvertering.
Let op bij afwijkingen:
-
Bleekbruine mest kan wijzen op slechte opname van voedingsstoffen.
-
Als álle mest brijachtig is (en dus niet alleen cecale), kan dat duiden op darmirritatie.
Zie je dit vaker terug dan kan je mestonderzoek doen
Groene kippenmest
Wanneer een kip minder eet of ziek is, blijft de lever wel gal produceren. Die gal wordt normaal gesproken vermengd met voedsel, maar als er niets gegeten wordt, kleurt de mest felgroen.
Ook bij leverproblemen, leververvetting of infecties (zoals Salmonella of infectieuze bronchitis) kan gal niet goed worden afgebroken. De mest kleurt dan donkergroen tot smaragdgroen.
Kortom:
-
Groene mest = kip eet niet of heeft leverbelasting.
-
Komt dit vaker voor? Controleer voeropname, drinkgedrag en laat bij twijfel mestonderzoek doen.
Gele kippenmest
Gele mest kan soms door voeding komen (zoals maïs of kurkuma), maar vaak wijst het op irritatie of infectie van de darmwand. De kleur ontstaat doordat gal niet goed wordt opgenomen.
Let op als de mest felgeel, schuimig of slijmerig is. Dat kan samenhangen met:
-
Coccidiose of andere parasieten
-
Darmontsteking of bacteriële infectie
-
Stress of leverbelasting
Zie je bij meerdere kippen tegelijk schuimende of felgele mest? Dan is mestonderzoek sterk aan te raden om parasieten uit te sluiten.
Witte kippenmest
Elke normale kippendrol heeft een wit topje, dat zijn de uraten, de vaste vorm van urine.
Maar als de mest helemaal wit is en geen bruine delen bevat, eet de kip waarschijnlijk niet meer. Soms wijst dit ook op een probleem met de nieren, bijvoorbeeld door een virus of uitdroging.
Mogelijke oorzaken van volledig witte mest:
-
Niet of weinig eten
-
Uitdroging (bij hitte of ziekte)
-
Aantasting van de nierfunctie
-
Medicijnbelasting of vergiftiging
Zwarte kippenmest
Zwarte mest kan soms onschuldig zijn bijvoorbeeld na het eten van bessen, houtskoolhoudend grit of donkere snacks.
Maar is de mest pikzwart, teerachtig of ruikt hij naar ijzer/metaal?
Dan kan dat wijzen op een bloeding in maag of darm.
Mogelijke oorzaken:
-
Inwendige bloeding (bijvoorbeeld door coccidiose of vergiftiging)
-
Ontsteking in de kliermaag
-
Ernstige darmbeschadiging
Zie je dit bij een zieke kip? Neem altijd actie en vraag advies aan een pluimveedierenarts.
Rode kippenmest
Roodkleurige mest kan schrikken zijn, maar het is niet altijd ernstig. Soms stoot een kip de slijmlaag van de darm af – dat ziet eruit als roodbruin slijm, maar hoort bij een natuurlijke verversing van het darmslijmvlies.
Let extra op bij:
-
Helder rood bloed in de mest
-
Rood slijm bij meerdere kippen tegelijk
-
Slijmerige mest na ontworming
Na een wormbesmetting of ontworming kan er roodbruin slijm meekomen. Dat betekent dat de darmen het beschadigde slijmvlies afstoten en aan het herstellen zijn.
Rood slijm bij één enkele keutel is meestal onschuldig. Helder rood bloed of afwijkingen bij meerdere kippen tegelijk vragen wel om actie.
Natuurlijke ondersteuning na behandeling
Niet alles mag worden vermeld waarvoor producten kunnen worden gebruikt.
Heb je vragen over de verzorging of wil je weten welke ondersteuning past bij jouw kippen?
Neem gerust contact op of kijk bij de ondersteunende producten in mijn webshop, ik help je graag verder.
De structuur en vochtigheid van kippenmest
De structuur zegt net zo veel als de kleur.
-
Stevig en gevormd – gezond, normale spijsvertering.
-
Brijachtig – kan cecale mest zijn, maar als dit bij alle keutels zo is, duidt het op darmirritatie.
-
Waterig – vaak diarree door hitte, stress of een infectie.
-
Slijmerig – wijst op ontsteking of verstoorde darmflora.
-
Plakkerig – kan bij cecale uitscheiding, maar soms ook door slechte vertering.
Vochtigheid: mest hoort lichtvochtig te zijn, maar mag geen plas vormen. Dunne mest komt vaak door warmte of te veel sappig voer. Droge mest kan juist wijzen op te weinig vocht of vezels in het dieet.
Wanneer is kippenmest afwijkend?
Eén vreemde keutel is meestal geen probleem.
Maar let op wanneer je dit vaker of bij meerdere kippen ziet:
-
Helder bloed in de mest
-
Aanhoudende diarree of waterige mest
-
Alleen witte mest zonder bruine delen
-
Pikzwarte mest zonder duidelijke oorzaak
-
Zichtbare wormen of slijm
-
Mestverandering bij meerdere kippen tegelijk
Dan is het verstandig om mestonderzoek te doen of advies te vragen.
Tot slot
Kippenmest is een waardevolle graadmeter voor de gezondheid van je kippen. Door goed te observeren, leer je wat normaal is en herken je sneller afwijkingen. Vertrouw op je gevoel: jij kent jouw kippen het best.
Zie je langdurige veranderingen, bloed of andere afwijkingen?
Raadpleeg dan altijd een pluimveedierenarts of laat mestonderzoek doen.
Liefs,
Linda – Kippen van Lin
Disclaimer
Ik ben geen dierenarts. Alles wat je leest is gebaseerd op mijn eigen ervaring en kennis. Natuurlijke middelen zijn bedoeld als ondersteuning en niet als vervanging van een behandeling door de dierenarts. Bij twijfel of ernstige klachten raadpleeg altijd een dierenarts.
