Verenpikken bij kippen

veel bruine kippen

Verenpikken bij kippen – hoe herken je het, wat is de oorzaak en wat kun je doen?

Verenpikken klinkt misschien onschuldig, maar het is een serieus probleem dat helaas vaak voorkomt bij hobbykippen. Een kip die steeds aan de veren van een ander trekt, kan uiteindelijk zorgen voor kale plekken, wonden en zelfs bloedvergieten. Als je niet op tijd ingrijpt, kan dit gedrag snel uit de hand lopen. Maar hoe herken je het, waarom doen kippen dit, en wat kun je eraan doen?

In dit artikel lees je alles over verenpikken bij kippen, in duidelijke taal en met praktische tips, zodat jij je toom goed kunt beschermen.

Wat is verenpikken precies?

Bij verenpikken trekt of pikt een kip aan de veren van een ander. Soms is het zacht, alsof ze nieuwsgierig is. In andere gevallen gaat het hard en gericht, wat kale plekken of bloedende huid kan veroorzaken. Dit gedrag kan zich langzaam ontwikkelen en zelfs overgaan in canibalisme, waarbij kippen elkaar verwonden of zelfs doden.

Er zijn verschillende vormen, zoals mild pikken (vooral naar nek, staart of rug), agressief veren trekken (met verenverlies of huidbeschadiging), en bloedpikken (gericht pikken in bloedende plekken).

Hoe herken je verenpikken?

Let goed op deze signalen:

  • Kale plekken op de staartbasis, rug, nek of onder de vleugels

  • Beschadigde veren, soms met afgebroken schachten

  • Kippen die zich afzonderen of worden opgejaagd

  • Bloed of wondjes op de huid

  • Losse veren op de grond in hok of ren

  • Onrustig of schrikkerig gedrag in de groep

Let op: kippen verliezen ook veren tijdens de rui, maar bij rui vallen de veren vanzelf uit, zonder bloed of wondjes. Zie je schade aan de huid, dan is het meestal geen rui, maar verenpikken.

Waarom doen kippen dit?

Verenpikken ontstaat meestal door een combinatie van factoren. Het wordt dan ook vaak multifactorieel gedrag genoemd, oftewel een samenspel van oorzaken zoals voeding, omgeving, stress, genetica en sociale onrust.

De belangrijkste oorzaken:

Verveling of gedragsarmoede.

Kippen hebben van nature behoefte aan scharrelen, zoeken, stofbaden en foerageren. In een kale omgeving zoeken ze ander gedrag, en dan wordt een soortgenoot soms het slachtoffer.

Voedingstekorten.

Vooral een tekort aan methionine, een belangrijk aminozuur voor verenopbouw, eiwitten of zout kan leiden tot onrustig gedrag en pikgedrag. Methionine zit in soja, zonnebloempitten en vismeel, en wordt meestal toegevoegd aan goed kippenvoer. Wie veel restjes voert of zelf mengt, kan ongemerkt tekorten veroorzaken.

Een tekort aan voedingsstoffen kan ook ontstaan door onderliggende gezondheidsproblemen, zoals worminfecties of coccidiose. Die zorgen voor een verminderde opname van voedingsstoffen in de darm, waardoor een kip alsnog tekorten oploopt, zelfs als ze goed eet.

Stress of overprikkeling.

Fel licht, hitte, tocht, herrie of overbevolking geven kippen stress. Stress verlaagt de natuurlijke ‘rem’ op agressie, waardoor pikgedrag kan ontstaan of verergeren.

Slechte huisvesting.

Te weinig ruimte, geen beschutte plekjes, slechte ventilatie of gebrek aan zitstokken vergroten de kans op frustratie en onrust.

Sociale onrust.

Nieuwe kippen, een verstoorde rangorde of te weinig ruimte kunnen leiden tot onderdrukking of pikgedrag, vooral als er een dominante ‘pikker’ in de groep zit.

Erfelijke aanleg.

Sommige kippenrassen, zoals Leghorns, zijn van nature wat pittiger en dus gevoeliger voor dit gedrag. Ook binnen één ras kunnen er individuen zijn die sneller overgaan tot pikken.

Waarom blijft verenpikken doorgaan?

Zodra het gedrag er eenmaal is, kan het snel erger worden. Dat komt doordat:

  • Kale huid of bloed maakt de plek aantrekkelijker om op te pikken.

  • Andere kippen het gedrag kunnen overnemen (soms letterlijk 'aanleren')

  • De onderliggende oorzaak niet wordt aangepakt, waardoor het gedrag blijft bestaan

Daarom is het belangrijk om snel te handelen en niet alleen de schade te verzorgen, maar ook te kijken naar wat er in de omgeving of voeding aangepast kan worden.

Wat kun je doen tegen verenpikken?

1. Verbeter de voeding

Kies voor volledig kippenvoer met voldoende methionine en eiwit. Geef dagelijks wat extra vezelrijk bijvoer, zoals luzerne of groenteafsnijdsels. Voeg eventueel een mineralenblok of piksteen toe aan het hok. Controleer ook op onderliggende problemen zoals wormen of coccidiose.

2. Zorg voor afleiding en verrijking

Strooi dagelijks een handje graan of zaden in het hok of zand om zoekgedrag te stimuleren. Hang een koolstronk, pikblok of takken op als afleiding. Creëer een afgeschermd hoekje in de ren met veilig los materiaal, zoals bladresten of wat stro, waar de kippen in kunnen graven en zoeken. Zorg dat het droog blijft en luchtig ligt, zodat er geen schimmelvorming ontstaat. Wissel het regelmatig.

3. Pas het licht aan

Gebruik liever rustiger licht (geen felle verlichting boven 10 lux). Rood of warm licht kan bloedgericht gedrag afremmen. Zorg voor een geleidelijke overgang tussen dag en nacht.

4. Verbeter de huisvesting

Geef minimaal 3 m² per kip in de buitenren. Zorg voor stevige zitstokken met voldoende tussenruimte. Vermijd tocht, vocht en plotselinge temperatuurwisselingen. Zorg voor plekken waar kippen zich even kunnen terugtrekken.

5. Observeer en grijp in

Zoek uit welke kip (of kippen) de veroorzaker is. Vaak is dat de enige kip welke geen veren mist en niet kaal is. Isoleer de ‘pikker’ tijdelijk. Door tijdelijk de pikker eruit te halen, kan de pikorde zich herstellen en ontstaat soms een reset in de groep. Vaak geldt: eenmaal een kip die graag pikt, blijft dat ook doen, maar geef deze aanpak zeker een kans.
Behandel wonden met zalf zoals Vetramil, Bepanthen, zinkzalf of Betadinezalf. Gebruik eventueel blauwspray om het bloed te camoufleren en de plek minder aantrekkelijk te maken om weer opnieuw te gaan pikken door ook de andere kippen. Bloed trekt ook de rest van de kippen aan.

6. Ondersteun met geur- of smaakafweer

Bij aanhoudend pikgedrag kan het helpen om hertshoornolie op de kale huid of veren aan te brengen. Deze natuurlijke olie heeft een sterke geur die voor veel kippen onaantrekkelijk is. Hierdoor wordt de plek minder interessant om op te pikken. Er zijn ook sprays op basis van hertshoornolie verkrijgbaar. In onze webshop verkrijgbaar.

Wat helpt niet (of maar tijdelijk)?

  • Alleen wondjes verzorgen zonder de oorzaak aan te pakken

  • Kippen scheiden zonder verdere aanpassingen te doen

  • Straf geven (zoals schreeuwen of duwen) werkt bij kippen niet

Hoe voorkom je verenpikken?

  • Zorg voor afwisseling in voer, bodem en dagindeling, kijk eens in onze webshop naar producten die het scharrelen bevorderen of denk eens aan een kippenschommel, of verschillende zitstokken op verschillende hoogtes, denk aan een voerruif en hang deze wat hoger op met wat lekkers erin.

  • Geef kippen voldoende ruimte en beschutte plekken

  • Observeer dagelijks het gedrag en uiterlijk van je toom

  • Voeg nieuwe kippen langzaam en gescheiden toe

  • Ondersteun de weerstand extra in periodes van stress of rui

  • Laat mestonderzoek doen als je denkt aan een wormbesmetting of darmproblemen

Checklist tegen verenpikken

  • Geef voldoende ruimte en rust, dit voorkomt stress en irritatie

  • Zorg voor voer met voldoende eiwitten en methionine

  • Bied verrijking aan, zoals zoekhoekjes, koolstronk of pikstenen

  • Gebruik rustiger licht om gedrag te remmen

  • Behandel wondjes met zalf of spray, camoufleer bloed

  • Observeer het gedrag dagelijks, zodat je op tijd kunt ingrijpen

Conclusie

Verenpikken is vervelend en kan ernstige gevolgen hebben, maar gelukkig kun je er als hobbyhouder veel aan doen. Door goed op te letten, tekorten te voorkomen en de omgeving aantrekkelijk en rustgevend te maken, kun je het gedrag soms doorbreken of zelfs helemaal voorkomen. Geef je kippen afwisseling, comfort en genoeg ruimte om kip te zijn.

Heb je vragen, dan laat ze gerust weten.

Liefs van Lin

Gebruikte bronnen

  • Blokhuis, H. J., et al. (2007). Feather pecking in poultry: the underlying causes and potential solutions. Applied Animal Behaviour Science

  • Merck Veterinary Manual – Poultry behaviour & welfare

  • FAO Animal Health Manual – Behavioural disorders in poultry

  • Rodenburg, T. B., et al. (2013). The prevention and control of feather pecking. World’s Poultry Science Journal

  • Lay Jr, D. C., et al. (2011). Hen welfare in different housing systems. Poultry Science Journal

«