E. coli-infecties bij kippen

E. coli-infecties zijn aandoeningen bij kippen die worden veroorzaakt door de bacterie Escherichia coli (E. coli). Deze bacterie is van nature aanwezig in het maag-darmkanaal van kippen, maar kan onder bepaalde omstandigheden veranderen van een onschuldige darmbewoner in een ernstige ziekteverwekker. Dit gebeurt vaak bij verlaagde weerstand, bijvoorbeeld door stress of een andere ziekte. In dit artikel leg ik je uit hoe een E. coli-infectie ontstaat, hoe je het herkent, welke klachten het geeft, hoe het zich verspreidt en wat je kunt doen, zowel met reguliere middelen als met natuurlijke ondersteuning.

Wat is een E. coli-infectie?

E. coli-infecties zijn geen op zichzelf staande ziekte, maar een verzamelnaam voor diverse aandoeningen die worden veroorzaakt door E. coli. Deze bacterie leeft normaal gesproken in de darmen van kippen, waar het een onderdeel is van de normale darmflora. Maar als kippen verzwakt raken, bijvoorbeeld door een virusinfectie, slechte huisvesting of stress, kan E. coli zich op ongewenste plekken in het lichaam vestigen en daar ontstekingen veroorzaken.

De bacterie kan dan luchtwegen, eileider, buikholte of zelfs het bloed bereiken. De ernst van de ziekte hangt af van de plek waar de bacterie zich verspreidt én van de afweer van de kip.

Hoe ontstaat een E. coli-infectie?

De meeste E. coli-infecties ontstaan als zogenaamde secundaire infectie. Dat betekent dat er eerst iets anders aan de hand is waardoor de kip verzwakt raakt. Denk aan:

• Infecties met virussen zoals Infectieuze Bronchitis (IB) of Mycoplasma gallisepticum (MG)

• Slechte ventilatie en ammoniak in het hok

• Natte, vuile bodembedekking

• Teveel kippen in beperkte ruimte of slechte hygiëne

• Stress door transport, nieuwe toomgenoten of hittestress

De bacterie grijpt dan zijn kans om zich buiten de darm te verspreiden, bijvoorbeeld via de luchtwegen, wondjes of de eileider. De infectie kan zich vervolgens razendsnel ontwikkelen, zeker bij kuikens of leggende hennen.

Hoe ontdek je een E. coli-infectie en wat zijn de klachten?

De klachten zijn afhankelijk van het lichaamsdeel dat geïnfecteerd raakt. Vaak is het lastig om de ziekte meteen te herkennen omdat de symptomen ook bij andere ziekten voorkomen. Wat kan opvallen:

• Sloomheid, veel zitten, kop ingetrokken

• Verminderde eetlust en dorst

• Gele of waterige mest

• Opgezette veren en vermagering

• Ademhalingsproblemen zoals snurken of open bek ademen

• Stoppen met leggen en opgezwollen buik (bij eileiderontsteking)

• Plotselinge sterfte bij kuikens

Een kip met meerdere van deze symptomen die leeft in verminderde leefomstandigheden(zoals stof, ammoniaklucht of natte bodembedekking) kan verdacht zijn voor een E. coli-infectie. Vaak wordt de diagnose op basis van klachten en omstandigheden gesteld, omdat hobbykippen zelden onderzocht worden in een laboratorium.

Verspreiding en risicofactoren

E. coli is overal: in mest, op bodembedekking, in stofdeeltjes, op de huid en in het drinkwater. Meestal blijven kippen gezond zolang hun afweer sterk genoeg is. Maar bij jonge kuikens, verzwakte hennen door bv broedsheid of slechte omstandigheden, kan de bacterie zich explosief vermeerderen en ernstige ziekte veroorzaken.

Verspreiding gebeurt via:

• Inademing van besmet stof

• Via cloaca of wondjes

• Besmet drinkwater (vooral biofilm in waterbakken) (Darmbalans van Vitavogel zorgt dat er geen biofilm in de drinkbak komt en versterkt de darmflora dmv zuren.

• Slechte hygiëne van legnesten, roosters en zitstokken

Reguliere behandeling

Bij ernstige infecties kan de dierenarts antibiotica voorschrijven. Veelgebruikte middelen zijn:

• Potentiated sulfonamiden (sulfa-trimethoprim)

• Amoxicilline

Omdat E. coli vaak resistent is tegen standaardantibiotica, kan een gevoeligheidstest via laboratoriumonderzoek nodig zijn, al gebeurt dat zelden bij hobbykippen.

Behandeling is alleen effectief als de omstandigheden tegelijk worden verbeterd. Denk aan betere ventilatie, drogere bodembedekking en aanpak van de primaire oorzaak (bijvoorbeeld een virusinfectie).

Natuurlijke aanpak en ondersteuning

Natuurlijke middelen kunnen helpen om de weerstand te ondersteunen, vooral ter preventie. Een paar mogelijkheden:

• Probiotica (bijvoorbeeld via poeder of gefermenteerd voer) – helpen de darmflora in balans te houden

• Appelazijn – 1 à 2 eetlepels per liter water, 2 tot 3 dagen per week. Werkt licht verzurend, ondersteunt spijsvertering

• Knoflook – knoflookpoeder door het voer of als knoflookthee (1 teen per liter water). Werkt mild antibacterieel en ondersteunt het immuunsysteem

• Oregano – gedroogd door voer, of als oregano-olie (maximaal 2 druppels per liter water, verdund). Bekend om zijn natuurlijke antibacteriële werking 

• Fecton  – ondersteunt darmgezondheid

• Gusoto darm balans - ondersteund bij e coli en salomonella

Let op: natuurlijke middelen kunnen niet genezen, maar werken ondersteunend en preventief. Geef ze op tijd en structureel voor een sterkere basisweerstand.

Preventie

E. coli-infecties zijn vaak een gevolg van omstandigheden. Preventie is dus gericht op het voorkomen van stress en infectiedruk:

• Zorg voor goede ventilatie – voorkom ammoniaklucht in het hok

• Houd bodembedekking droog – natte mest is een broedplaats voor bacteriën

• Gebruik schone, goed bereikbare drink- en voerbakken,  maak biofilm regelmatig schoon

• Gebruik gefermenteerd voer of probiotica bij jonge kuikens

• Zorg voor hygiëne in legnesten en onder zitstokken

• Vermijd overbevolking, geef kippen ruimte en rust

• Versterk weerstand met ondersteunende kruiden en vitaminen

Bij jonge kuikens:

• Gebruik schoon en droog strooisel

• Vermijd koude of natte vloer

• Geef vanaf dag 1 toegang tot schoon drinkwater zonder biofilm

Tot slot

E. coli-infecties zijn geen zeldzame ziekten, maar een sluimerend gevaar in veel kippenhokken. Gelukkig kun je met kennis en goede verzorging veel voorkomen. Kippen die goed gehuisvest zijn, hygiënisch worden gehouden en op tijd ondersteund worden met natuurlijke middelen, hebben veel minder kans op problemen met E. coli.

Heb je vragen over ondersteuning of twijfel je aan wat je moet inzetten? Je mag me altijd mailen of appen.

Liefs van Lin

Bronnen

• Merck Veterinary Manual – Colibacillosis in Poultry

• University of Minnesota Extension – Managing E. coli infections

• FAO – Poultry Housing and Management

• PoultryHub – E. coli and secondary infections

• MSD Veterinary Manual – Escherichia coli in Poultry