Een kip terugplaatsen in de toom – hoe doe je dat zorgvuldig?
Over pikorde, stress en het herintroduceren van een zieke of broedse hen
Soms moet een kip even apart. Misschien was ze ziek, moest herstellen van een behandeling, of zat ze broeds op een paar eieren. Wat de reden ook is, als je haar weer terugzet bij de rest begint er een spannend moment. Want kippen zijn geen vergeetachtige dieren. De pikorde is heilig, en elke kip die uit beeld is geweest wordt opnieuw bekeken (en vaak letterlijk ‘gecheckt’ met een snavel).
Ik krijg er regelmatig vragen over:
“Lin, hoe kan het dat mijn kip weer beter is, maar nu ineens gepest wordt door de anderen?”
“Mijn broedse hen was zo lief, maar nu mag ze er niet meer bij van de rest. Wat moet ik doen?”
In dit artikel neem ik je stap voor stap mee door het proces van een kip herintroduceren in haar toom, zodat jij weet waar je op moet letten en hoe je onrust, verwondingen of uitsluiting zoveel mogelijk voorkomt.
De pikorde (meer dan alleen wat gepluk)
In een kippenhok heerst geen democratie. De pikorde bepaalt wie er de baas is, en wie moet volgen. Letterlijk: wie eerst eet, waar je mag slapen, en wie je mag pikken als je niet gehoorzaamt. Deze rangorde ontstaat vanzelf en is vaak stabiel, zolang de groep dat ook is.
Maar als er iets verandert (zoals een kip die een paar weken afwezig is geweest), dan raken de verhoudingen opnieuw in beweging. De plek van de afwezige wordt vaak meteen opgevuld. Als zij dan terugkomt is er geen ‘gereserveerde plek’ voor haar. Ze moet zich weer opnieuw bewijzen, en dat gaat zelden zonder slag of stoot.
Waarom je een kip pas terugzet als ze écht fit is
Of het nu om ziekte of herstel na een behandeling gaat, zet een kip pas terug als ze weer helemaal zichzelf is. Dat betekent:
-
Ze eet goed
-
Ze is alert en actief
-
Ze heeft een gladde, opgerichte houding
-
Haar mest is normaal
-
Ze is niet meer besmettelijk (bij ziekte)
Kippen zijn keihard tegen zwakte. Een zieke kip wordt door de groep vaak als ‘last’ of ‘gevaar’ gezien. De natuur is meedogenloos: een verzwakt dier trekt roofdieren aan. In de wilde wereld is het ‘beter’ om die kwijt te raken.
Dus ook al vind jij het zielig, de andere kippen denken er anders over.
Een broedse hen terugzetten (ook niet zonder risico)
Een broedse kip is geen ‘gewone’ kip. Ze zit wekenlang in haar eigen bubbel, op haar nest, afgesloten van de groepsdynamiek. In die tijd kan de pikorde in de groep schuiven, en is zij sociaal gezien uit beeld.
Als ze daarna terugkomt, is ze vaak wat magerder, trager en uit balans. Ook dan geldt: laat haar eerst aansterken (liefst in het zicht van de groep), voor je haar weer volledig terugzet.
Terugplaatsen, zo pak je het goed aan
Laat haar eerst meedoen op afstand
Zet de kip een paar dagen apart, maar zichtbaar en hoorbaar bij de groep. Bijvoorbeeld in een ren in de ren, of een bench met fijn gaas. Zo wennen ze weer aan elkaar. De geur, de geluiden, het gedrag, het wordt weer gewoon. Voor de herstellende kip is dit ook een goede manier om zelfvertrouwen op te bouwen.
Dit wordt ook wel ‘re-integratie met een hek ertussen’ genoemd.
Kies het juiste moment van terugzetten (maar niet 's nachts)
Je hoort het vaak: “Zet een kip gewoon ’s avonds terug in het hok, dan merken ze het niet.”
Maar dat is een hardnekkig fabeltje. Zodra de zon opkomt herkennen ze direct wie er nieuw is. En dat leidt alsnog tot geduw en gepik. Sterker nog, de verrassing van een onbekende in hun slaapruimte kan het juist erger maken.
Zet haar overdag terug, zodat je kunt observeren hoe het gaat. Dan kun je ingrijpen als het nodig is.
Ook trucjes zoals insmeren met parfum of azijnwater hebben weinig zin. Ze maskeren geur, maar lossen niets op aan gedrag of rangorde.
Observeer de eerste 24 uur goed
Let op:
-
Wordt ze aangevallen of verjaagd?
-
Mag ze mee-eten?
-
Zoekt ze contact of blijft ze apart?
-
Wordt er gejaagd of alleen wat geklaagd?
Een paar waarschuwingen zijn normaal, dat is hoe kippen hun grenzen aangeven. Maar bij constant opjagen, pikken op de kop of bloedende wonden: grijp in.
Creëer ruimte en afleiding
Als het gedrag nog wat spannend is:
-
Zet extra voer- en drinkplekken neer
-
Geef afleidende snacks zoals groenten of fruit
-
Verander de inrichting iets, zodat de omgeving voor iedereen nieuw voelt
Blijf realistisch (en speel desnoods met de pikorde)
Soms is één kip duidelijk de boosdoener. In dat geval kun je het tij keren:
Zet de dominante kip zelf een week apart.
Zo verschuift de rangorde opnieuw, en kan de teruggekeerde kip een betere plek vinden. Als je de dominante kip later terugplaatst, moet zij zich ook weer herpakken — wat de balans ten goede komt.
Ook dit vraagt om aandacht en observatie, maar werkt vaak beter dan de zwakkere kip blijven beschermen.
Wat als het niet lukt?
Geef het tijd. Probeer het opnieuw, laat haar aansterken, of geef haar langer zicht op de groep.
Een kip terugplaatsen is geen kwestie van “gewoon erbij zetten”.
Het vraagt:
-
Geduld
-
Tijd
-
Goed observeren
-
En soms ook accepteren dat het even duurt
Maar als het lukt, zie je hoe ze weer haar plekje vindt.
Heb je nog vragen, dan mail of app gerust.
Liefs van Lin