Snot bij kippen & Mycoplasma

kippenkop bruine kip

Mycoplasma bij kippen - snot

Mycoplasma bij kippen (CRD) – chronisch snot en luchtwegproblemen

Veel hobbykippen krijgen vroeg of laat te maken met luchtwegproblemen. Soms is het tijdelijk, bijvoorbeeld door stof of kou, maar er is ook een ziekte die steeds terug kan komen: Mycoplasma gallisepticum, vaak afgekort als MG. Deze ziekte staat ook bekend als CRD, wat Chronic Respiratory Disease betekent. In de volksmond wordt het meestal gewoon snot genoemd.

Mycoplasma is een hardnekkige en veelvoorkomende aandoening bij hobbykippen. Het is lastig om volledig uit te roeien en daarom zie je dat het vaak terugkeert, vooral in toommetjes die buiten gehouden worden en regelmatig stressmomenten hebben. In dit artikel lees je wat Mycoplasma precies is, welke klachten het geeft, hoe het zich verspreidt, wat je er als kippenhouder aan kunt doen en welke rol ondersteuning speelt.

Lees hier het verschil tussen Mycoplasma, een gewone verkoudheid en Corzya bij kippen.

Wat is Mycoplasma bij kippen

Mycoplasma is een bijzonder soort bacterieachtig organisme. Het is kleiner en eenvoudiger opgebouwd dan gewone bacteriën, maar gedraagt zich wel op dezelfde manier in het lichaam. Het nestelt zich vooral in de bovenste luchtwegen: de neusholtes, de luchtpijp en de sinussen rond de ogen. Bij langdurige of ernstige infecties kan het zich uitbreiden naar de luchtzakken. Dat geeft benauwdheid en soms een luchtzakontsteking, vooral bij kippen die al verzwakt zijn of ook andere infecties oplopen.

Wat Mycoplasma zo lastig maakt, is dat kippen die besmet zijn vaak drager blijven. Ze lijken na een tijd beter, maar de bacterie blijft in hun lichaam aanwezig. Bij stress, kou of een andere verzwakking komt de ziekte opnieuw naar boven. Daarom noemen we het een chronische ziekte.

Symptomen van Mycoplasma bij kippen

De klachten bij Mycoplasma sluipen er vaak langzaam in. Het begint vaak met een kip die minder levendig is, wat minder eet of zich apart houdt. Daarna volgen de typische luchtwegklachten:

  • Niezen of rochelen

  • Piepend, krakend of knorrend ademhalen

  • Natte ogen of schuim in de ooghoeken

  • Zwelling onder of rond één oog

  • Natte neus of belletjes bij de neusgaten

  • Verminderde eetlust en achterblijven in groei

  • Verminderde leg of zelfs helemaal stoppen met leggen

  • Bol zitten, suf gedrag, kip zoekt rust

  • In ernstiger gevallen ademen met open snavel

Niet elke kip laat alle symptomen tegelijk zien. Soms is het heel subtiel: een kip die meer slaapt, wat hees klinkt, of die minder actief meedoet met de groep. Bij jonge dieren valt vaak de groeiachterstand op, bij hennen merk je een terugval in de eierproductie. Hanen kunnen hees kraaien of zelfs helemaal hun stem verliezen.

Het verschil tussen Mycoplasma en coryza?

Omdat beide ziekten vaak snot genoemd worden, is er veel verwarring. Toch zijn er duidelijke verschillen:

  • Mycoplasma verloopt sluipend en chronisch, coryza komt plots en heftig op.

  • Bij Mycoplasma is zwelling meestal eenzijdig, bij coryza vaak aan beide kanten van de kop.

  • Mycoplasma geeft vaak helder of schuimend vocht, coryza juist dikke, stinkende snot.

  • Bij Mycoplasma hoor je vaak piepen of kraken, bij coryza ruik je duidelijk een vieze geur.

Coryza is dus meestal kort maar fel, terwijl Mycoplasma een slepend, terugkerend karakter heeft.

Hoe verspreidt Mycoplasma zich?

Mycoplasma is erg besmettelijk. De verspreiding gaat via druppeltjes in de lucht bij hoesten of niezen, door direct contact tussen kippen, en via besmette materialen zoals voerbakken, hokken, schoenen of handen.

Uniek aan Mycoplasma is dat het ook via het ei kan worden overgedragen. Een besmette hen kan een kuiken uitbroeden dat al drager is. Daarom kan de ziekte ongemerkt in een lijn kippen blijven rondgaan.

Eenmaal in een toom aanwezig blijft de bacterie vaak circuleren. Veel kippen worden drager zonder dat ze zichtbaar ziek zijn. Bij stress, kou of rui laait het weer op.

Gedrag en conditie van een kip met Mycoplasma?

Een zieke kip met Mycoplasma is meestal niet meer de vrolijke scharrelaar die je gewend bent. Vaak zie je:

  • Zich afzonderen van de groep

  • Meer slapen, bol zitten

  • Minder eten en drinken

  • Verminderde leg of eieren met dunne schaal

  • Hanen die hees kraaien of zelfs helemaal stil worden

Omdat het vaak om een chronische ziekte gaat, kan een kip weken tot maanden kwakkelen. Sommige kippen leren ermee leven, anderen takelen sneller af.

Diagnose van Mycoplasma

Zeker weten of het Mycoplasma is, kan alleen met een test. Een dierenarts kan een uitstrijk maken van neus of keel en dit laten onderzoeken. Soms wordt bloedonderzoek gedaan om te zien of er antistoffen aanwezig zijn.

In de praktijk baseren veel hobbyhouders zich op het typische ziektebeeld: snot dat maar niet overgaat, piepen en zwelling aan één kant van het oog. Voor absolute zekerheid en een goed behandelplan is een laboratoriumtest echter het beste.

Behandeling van Mycoplasma bij kippen

Reguliere behandeling

Bij ernstige klachten wordt vaak antibiotica ingezet. Het bekendste middel is Tylosine (Tylan). Dit wordt via het drinkwater gegeven gedurende meerdere dagen. Antibiotica maken de kippen meestal beter, maar genezen ze niet volledig. De bacterie blijft vaak in het lichaam aanwezig en de kip blijft dus drager.

Belangrijk om te weten: bij sommige antibiotica mag je de eieren tijdelijk niet eten. Vraag altijd aan de dierenarts of er wachttijd geldt.

Natuurlijke ondersteuning

Bij milde klachten of om kippen sterker te maken, kun je natuurlijke middelen gebruiken. Deze genezen de ziekte niet, maar helpen de luchtwegen te ondersteunen en de weerstand te verhogen. Dat kan het verschil maken tussen een kip die langzaam kwakkelt of een kip die toch redelijk goed functioneert.

Voorbeelden van natuurlijke ondersteuning:

  • Oregano-olie, verdund via het drinkwater (nooit puur).

  • Knoflookwater, een teen knoflook op een liter water, enkele dagen per week.

  • Kruiden zoals tijm of basilicum, als geur of fijn door het voer.

Wat je zelf kunt doen als verzorger

Naast behandeling of ondersteuning is je eigen rol als verzorger erg belangrijk. Dit zijn de stappen die veel verschil maken:

  • Zorg voor goede ventilatie zonder tocht.

  • Gebruik stofarme bodembedekking.

  • Houd voer- en drinkbakken goed schoon.

  • Beperk stress: geen onnodige verplaatsingen of drukke situaties.

  • Let extra op kippen met lagere weerstand, zoals jonge kuikens of oude dieren.

  • Geef waar nodig vitamines of probiotica om het herstel te ondersteunen.

  • Bied zacht voer aan bij verminderde eetlust, zoals geweekt legkorrel of rul gekookt ei.

Preventie van Mycoplasma

Voorkomen is lastig, maar je kunt de kans wel verkleinen:

  • Zet nieuwe kippen altijd minimaal drie weken apart in quarantaine.

  • Koop alleen dieren bij betrouwbare adressen.

  • Gebruik fijnmazig gaas of netten om wilde vogels buiten te houden.

  • Reinig vervoerskisten en gereedschap grondig na gebruik.

  • Draag schone schoenen en kleding bij het verzorgen van je kippen.

Is er een vaccin beschikbaar?

Er bestaat een vaccin tegen Mycoplasma, maar dit wordt vooral gebruikt bij professionele pluimveebedrijven. Voor hobbyhouders is het lastig verkrijgbaar. Alleen bij grote tooms of waardevolle fokdieren wordt het soms toegepast na overleg met een pluimveedierenarts. Voor de meeste hobbykippen is vaccinatie geen optie.

Productadvies bij luchtwegproblemen

Bij Kippen van Lin vind je middelen die passen bij hobbykippen en veilig te gebruiken zijn. Ze zijn niet genezend, maar helpen wel om luchtwegen te ondersteunen en de weerstand te versterken:

  • Luchtwegmix via het drinkwater, verzachtend en luchtwegverruimend (niet direct in de snavel bij vastzittend slijm, om heftige reacties te voorkomen).

  • Con Brio Ademvrij, plantenextracten die de ademhaling ondersteunen.

  • Fecton, een middel dat de weerstand versterkt, vooral in stressperiodes of herstel.

  • Gustoso darmbalans, voor een gezonde darmflora die ook de algehele weerstand verbetert.

Deze middelen zijn ideaal bij beginnende klachten of om te gebruiken in periodes waarin de kippen meer risico lopen, zoals tijdens de rui, kou of bij stress.

Veelgestelde vragen

Is een kip met Mycoplasma nog geschikt voor de toom?

Ja, zolang ze stabiel is en goed eet, kan ze in de groep blijven. Beperk stress en ondersteun waar nodig.

Kunnen mensen besmet raken?

Nee, Mycoplasma bij kippen is niet gevaarlijk voor mensen.

Mag je eieren eten van besmette kippen?

Ja, behalve tijdens een antibioticakuur. Vraag altijd naar de wachttijd voor eieren.

Wat als meerdere kippen ziek worden?

Ondersteun de hele toom, overleg met een dierenarts over medicatie en zorg voor rust en goede hygiëne.

Samenvatting

Mycoplasma gallisepticum, of CRD, is een chronische luchtweginfectie bij kippen. Het veroorzaakt snot, piepen, natte ogen en zwelling rond één oog. Kippen blijven vaak drager en de ziekte kan telkens terugkomen bij stress of kou.

Met antibiotica kun je de klachten verminderen, maar genezing is lastig. Natuurlijke middelen en goede verzorging ondersteunen de kippen en helpen ze beter door periodes van ziekte heen. Preventie en hygiëne blijven belangrijk, want eenmaal in een toom is Mycoplasma moeilijk weg te krijgen.

Bronnen

  • Merck Veterinary Manual – Respiratory Diseases in Poultry

  • PoultryDVM – Mycoplasma gallisepticum

  • FAO – Control of poultry respiratory diseases

  • Praktijkervaring van pluimveedierenartsen en hobbyhouders

 »