Mycoplasma bij kippen - snot
Infectieuze coryza bij kippen (snot) – symptomen, verloop en wat je eraan kunt doen
Snot bij kippen komt vaak door een bacteriële infectie, ook wel infectieuze coryza genoemd. Deze ziekte veroorzaakt zwelling van de kop, stinkende neusuitvloeiing en sloom gedrag. Coryza komt wereldwijd voor, ook bij hobbykippen in Nederland. In dit artikel lees je hoe je infectieuze coryza bij kippen herkent, hoe het zich verspreidt, wat de dierenarts kan doen en hoe je je kippen zelf kunt ondersteunen bij herstel.
Wat is infectieuze coryza?
Infectieuze coryza is een bacteriële ontsteking van de neusholtes en sinussen bij kippen. De ziekte wordt veroorzaakt door een bacterie die uitsluitend kippen treft. Ze zorgt voor slijm en pus in de kop, waardoor kippen benauwd worden en vieze, vaak stinkende neusuitvloeiing krijgen.
De bacterie verspreidt zich via direct contact tussen kippen, bijvoorbeeld bij eten, drinken of pikgedrag, maar ook indirect via waterbakken, voerbakken en bodembedekking. Eenmaal aanwezig in een groep kan de bacterie lang blijven rondsluimeren. Kippen die herstellen, blijven vaak drager van de bacterie: ze lijken gezond, maar kunnen bij stress of kou opnieuw ziek worden en zo andere kippen besmetten.
Hoe ontstaat het?
Een uitbraak begint vaak met één kip die drager is en de bacterie al bij zich draagt zonder zelf ziek te zijn. Wanneer de weerstand daalt – bijvoorbeeld tijdens de rui, bij kou, vocht of stress , kan de bacterie actief worden. Meestal zie je eerst één zieke kip, daarna een tweede, en al snel volgt de rest van het koppel.
Zelfs als de kippen later weer opknappen, blijft de bacterie vaak aanwezig. Daardoor kan coryza steeds opnieuw terugkeren, vooral in periodes waarin kippen wat minder weerstand hebben.
Symptomen van coryza bij kippen
De verschijnselen zijn meestal goed herkenbaar:
-
Dikke, plakkerige en stinkende snot
-
Zwelling rond de ogen of wangen (soms lijkt de kop opgezet)
-
Tranen of schuim in de ooghoeken
-
Niezen, rochelen of hoorbaar snurken
-
Verminderde eetlust, vermageren en suf gedrag
-
Opgezette veren, stilzitten en afzonderen
-
Duidelijke terugval in de leg (soms tot 40% minder eieren)
-
Bij kuikens: slechte groei en grotere kans op complicaties
Het grote verschil met andere luchtweginfecties is vooral de geur en de zichtbare zwelling in de kop.
Hoe herken je het verschil met andere ziekten?
In het begin lijkt coryza soms op mycoplasma of een gewone verkoudheid door tocht of stof. Het onderscheid zit vooral in de stinkende snot en de opgezette kop.
Een tekort aan bepaalde vitamines kan ook lichte snotklachten geven, maar dat leidt zelden tot de dikke, stinkende uitvloeiing die bij coryza hoort.
Bij twijfel kan een dierenarts gericht onderzoek doen om zekerheid te krijgen.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Een dierenarts kan met een uitstrijk uit de neus of sinus testen of het om coryza gaat. Dat gebeurt via een laboratoriumtest, zoals een PCR of bacteriekweek. Hierbij wordt gecontroleerd of de bacterie aanwezig is. Zo’n test helpt om coryza te onderscheiden van mycoplasma of andere luchtweginfecties.
Wat kun je zelf doen bij coryza?
Coryza is een serieuze ziekte die meestal niet vanzelf overgaat. Om de infectie onder controle te krijgen, is vaak hulp van een dierenarts nodig. Toch kun je als kippenhouder veel doen om de situatie te verlichten en het herstel te ondersteunen:
-
Zet de zieke kip apart in een rustig, warm en tochtvrij hok.
-
Zorg dat de leefomgeving fris, droog en goed geventileerd is.
-
Maak neus en ogen voorzichtig schoon met lauw water of een zoutoplossing.
-
Geef voer en water op een makkelijke, toegankelijke plek.
-
Bied eventueel zacht voer aan (bijv. geweekte legkorrel of wat rul gekookt ei).
-
Gebruik ondersteunende middelen via het drinkwater ter ondersteuning van de luchtwegen.
Ondersteuning bij coryza
Bij een zware infectie is antibiotica via de dierenarts vaak nodig om de bacterie terug te dringen. Toch kun je jouw kippen in de herstelperiode ondersteunen met middelen die bijdragen aan algehele vitaliteit.
Belangrijk om te weten: deze middelen genezen de ziekte niet, maar ondersteunen alleen en dragen bij aan het natuurlijke evenwicht om deze op peil te houden.
Enkele voorbeelden uit mijn assortiment:
-
Bronchi Fit: bevat onder andere eucalyptus en ondersteunt de normale luchtwegfunctie.
-
Con Brio Ademvrij van Vitavogel: een kruidenmengsel dat bijdraagt aan een de ademhaling.
-
Excellent Garlic Allicin: een knoflook mengsel
-
Gustoso Darmbalans: bij wisselende mest kun je Gustoso Darmbalans gebruiken als aanvulling. Het ondersteunt de normale darmfunctie en spijsvertering.
-
Oregano-producten: ondersteunen de normale spijsvertering en weerstand. Je kunt tijm en oregano ook fijngehakt of gedroogd door het voer mengen.
Daarnaast kun je eenvoudige huiselijke hulpmiddelen gebruiken:
-
Zet een halve gesneden ui in een schaaltje in het nachthok (buiten bereik van de kippen). De geur helpt om de lucht in het hok fris te houden.
-
Hang een bosje lavendel, tijm, eucalyptus of oregano in het hok voor een frisse, aangename geur.
Zo creëer je een prettige leefomgeving met frisse lucht, wat bijdraagt aan het welzijn van je kippen zonder de luchtwegen te belasten.
Hier noem ik producten die passen binnen natuurlijke ondersteuning. Wettelijk mag ik niet alles vermelden waarvoor ze in de praktijk worden ingezet qua ondersteuning. Wil je weten of iets bij jouw kippen past? Neem gerust contact op, dan denk ik met je mee.
Diffuser en stomen bij kippen
Bij mensen helpt stomen soms om slijm los te maken, maar bij kippen werkt dat anders.
Kippen hebben stijve longen en grote luchtzakken die functioneren als blaasbalgen. Ze kunnen niet hoesten zoals wij dat doen. Daardoor maakt een warme, vochtige ruimte ze vaak juist benauwder.
Ook diffusers met etherische oliën zijn geen goed idee. De fijne damp en sterke geuren kunnen de luchtzakken irriteren.
Frisse, droge lucht met voldoende ventilatie is altijd beter voor kippen met luchtwegklachten.
Wat kan een dierenarts doen?
De dierenarts kan bevestigen of het echt om coryza gaat en een passende antibioticakuur voorschrijven. Vaak wordt deze via het drinkwater gegeven. Antibiotica verlichten de klachten, maar nemen de bacterie niet altijd volledig weg kippen kunnen dus drager blijven.
Daarnaast kan de dierenarts adviseren over ventilatie, hygiëne en extra ondersteuning als er meerdere infecties tegelijk spelen. Vraag altijd naar de wachttijd voor eieren, want tijdens en kort na de kuur mogen eieren meestal niet gegeten worden.
Schoonmaak en herstel na een uitbraak
Na een coryza-uitbraak is grondig schoonmaken essentieel:
-
Haal alle bodembedekking weg en vervang door schoon, droog materiaal.
-
Maak stokken, legnesten en randen schoon met heet water en een geschikt reinigingsmiddel. Laat alles goed drogen.
-
Reinig water- en voerbakken dagelijks.
-
Laat het hok bij voorkeur een paar dagen leeg en droogstaan voordat je nieuwe bodembedekking aanbrengt.
-
Geef kippen extra weerstandsondersteuning in de herstelperiode, zoals vitamines of probiotica om de darmflora te ondersteunen.
Preventie: hoe voorkom je coryza bij kippen?
Voorkomen is beter dan genezen. Een paar eenvoudige maatregelen helpen veel ellende te besparen:
-
Zet nieuwe kippen eerst in quarantaine voordat je ze bij de groep zet.
-
Houd het hok droog, fris en goed geventileerd.
-
Geef kippen voldoende ruimte en rust; stress verlaagt de weerstand.
-
Ververs dagelijks het drinkwater en maak de bakken goed schoon.
-
Beperk contact met andere koppels of markten om insleep van bacteriën te voorkomen.
Kan coryza vanzelf overgaan?
Coryza gaat vrijwel nooit vanzelf over. Zonder behandeling kunnen de klachten weken of zelfs maanden aanhouden. Een kip kan tijdelijk opknappen, maar zodra de weerstand zakt, komt het vaak weer terug. Tijdig ingrijpen voorkomt dat het hele koppel besmet raakt.
Is coryza gevaarlijk voor mensen of andere dieren?
Nee. Infectieuze coryza is uitsluitend besmettelijk voor kippen. Mensen, honden, katten en de meeste andere diersoorten lopen geen risico.
Andere pluimveesoorten, zoals eenden of kalkoenen, worden meestal niet ziek van deze bacterie.
Samenvatting
Infectieuze coryza bij kippen herken je aan stinkende snot, zwellingen rond de kop en benauwdheid. De ziekte verspreidt zich via direct en indirect contact en kan lang aanwezig blijven doordat kippen drager worden.
Een dierenarts kan antibiotica voorschrijven om de infectie te behandelen. Ondersteunende middelen, zachte voeding en een goed geventileerd hok helpen kippen sneller herstellen.
Grondige schoonmaak en quarantaine bij nieuwe dieren zijn de belangrijkste manieren om een nieuwe uitbraak te voorkomen.
Bronnen:
-
Merck Veterinary Manual – Infectious Coryza in Poultry
-
PoultryDVM – Infectious Coryza
-
MSD Animal Health – Avibacterium infections
-
University of Minnesota Extension – Infectious Coryza in Chickens
-
PoultryHub Australia – Infectious Coryza
Heb je twijfels of vragen over je kippen, of wil je weten bij welke dierenarts je terecht kunt voor behandeling?
Door mijn contacten met dierenartsen kan ik je op weg helpen.
Stuur me gerust een berichtje, ik denk graag met je mee.
Disclaimer:
Ik ben geen dierenarts. Alles wat je leest is gebaseerd op mijn eigen ervaring en kennis. Natuurlijke middelen zijn bedoeld als ondersteuning en niet als vervanging van een behandeling door de dierenarts. Bij twijfel of ernstige klachten raadpleeg altijd een dierenarts.