Broedsheid bij kippen & herkennen, voorkomen en je kip broedsaf maken
Een broedse kip is een hen die zich volledig richt op het uitbroeden van eieren. Dit gedrag komt vooral voor in het voorjaar en de zomer en kan voor kippenhouders praktische en gezondheidsuitdagingen opleveren. In dit uitgebreide artikel leg ik je uit wat broedsheid bij kippen is, wat er in het lichaam van een broedse kip gebeurt, welke risico's eraan kleven, hoe je een kip broedsaf maakt en hoe je broedsheid kunt voorkomen. Ook geef ik je tips voor natuurlijke ondersteuning, gedragsherkenning en preventie.
Wat is broedsheid bij kippen?
Wanneer een hen broeds wordt, verandert haar gedrag volledig. Ze blijft langdurig op het nest zitten, stopt met eieren leggen en vertoont beschermend gedrag. Zelfs zonder eieren kan ze doen alsof ze aan het broeden is. Dit instinctieve gedrag is gericht op het grootbrengen van kuikens.
Broedsheid wordt gestuurd door het hormoon prolactine. Zodra dit stijgt, dalen andere hormonen zoals oestrogeen en progesteron, waardoor de eierstokken tot rust komen en de kip stopt met leggen.
Een broedse kip:
-
Zit langdurig op het nest, ook zonder eieren
-
Maakt klokkende of brommende geluiden
-
Verdedigt het nest fel of wordt prikkelbaar
-
Heeft een kale buik (broedvlek) om eieren direct te verwarmen
-
Eet en drinkt veel minder
-
Doet grote, sterk ruikende ontlasting
-
Is minder sociaal of trekt zich terug
Waarom wordt een kip broeds?
Broedsheid bij kippen ontstaat door een combinatie van:
-
Hormonale veranderingen (vooral prolactine)
-
Lichte, warme seizoenen (voorjaar en zomer)
-
Nest vol eieren of het horen van kuikens
-
Rasgevoeligheid (bijv. Zijdehoenders, Orpingtons, Cochins)
-
Donkere en rustige nestplekken
Sommige rassen vertonen elk jaar broeds gedrag, terwijl legrassen er zelden last van hebben. Het gedrag is aangeboren.
Wat gebeurt er in het lichaam van een broedse kip?
Wanneer broedsheid start:
-
Prolactine stijgt: kip richt zich op nestzorg
-
Kam en lellen worden bleek en slap
-
Borstveren worden uitgetrokken voor een broedvlek
-
Lichaamstemperatuur stijgt licht
-
Spijsvertering en metabolisme vertragen
Deze aanpassingen helpen haar lang stil te zitten en weinig te eten, maar brengen ook risico’s met zich mee.
Hoelang blijft een kip broeds?
Een broedse periode duurt gemiddeld 21 dagen, de natuurlijke uitbroedtijd van eieren. Sommige kippen zitten 3 tot 6 weken, vooral als er onbevruchte eieren liggen of er telkens nieuwe bij komen. Anderen stoppen al na een paar dagen.
Gezondheidsrisico’s van langdurige broedsheid
Als een kip te lang broeds blijft:
-
Verliest ze gewicht
-
Daalt haar weerstand
-
Kan ze spierafbraak of doorligplekken krijgen
-
Loopt ze risico op oververhitting
-
Kan haar darmwerking verstoord raken
-
Treedt er sneller bloedluis op
-
Duurt het langer voordat de legcyclus herstelt
Wanneer moet je een kip broedsaf maken?
Je kunt ingrijpen als:
-
Je geen kuikens wilt
-
De eieren niet bevrucht zijn
-
De kip vaker per jaar broeds is
-
Haar gezondheid achteruitgaat
-
Er stress of onrust in de toom ontstaat
Hoe eerder je ingrijpt, hoe makkelijker het gedrag te stoppen is.
Praktische manieren om een kip broedsaf te maken
1. Verwijder eieren snel – hoe minder prikkels, hoe minder hormoonopbouw.
2. Sluit het nest af – zorg dat ze er niet terug in kan.
3. Haal haar uit het nest – zet haar bij de andere kippen en bied afleiding.
4. Zorg voor licht – daglicht remt het broedhormoon.
5. Verplaats haar – naar een lichte, koele plek zonder nestmogelijkheid.
6. Benchmethode (zeer effectief):
-
Gebruik een draadkooi zonder bodembedekking
-
Zet de kooi verhoogd, zodat er lucht onderdoor kan
-
Plaats een zitstok voor comfort
-
Zorg voor licht en lucht, niet in de tocht of zon
-
Geef basisvoer en water
Duur: meestal 3–5 dagen. Is ze daarna weer normaal? Laat haar los. Gaat ze terug naar het nest? Dan nog 1–2 dagen doorzetten.
Natuurlijke ondersteuning na broeds gedrag
Na een broedperiode:
-
Geef multivitaminen (met A, D3 en E)
-
Voeg elektrolyten toe aan het drinkwater
-
Appelazijn, Oregano of knoflook kan helpen bij herstel van de spijsvertering
-
Bied rust, ruimte en observeer haar goed
➡️ Bekijk ook mijn pagina voor gezondheid voor handige producten bij herstel.
Broedsheid voorkomen – dit kun je doen
-
Verzamel dagelijks eieren
-
Sluit nesten ‘s avonds af
-
Laat kippen niet in nesten slapen
-
Zorg voor lichte, open legnesten
-
Bied veel afleiding en scharrelruimte
-
Vermijd nep-eieren
-
Kies minder broedse rassen zoals ISA Brown of Leghorn
Checklist: broedse kip herkennen en aanpakken
Herken broeds gedrag:
-
☐ Zit langdurig op het nest
-
☐ Klokt of bromt
-
☐ Kale broedvlek op de buik
-
☐ Eet/drinkt weinig
-
☐ Doet stinkende ontlasting
-
☐ Verdedigt het nest fel
-
☐ Legt geen eieren meer
Beslis:
-
☐ Zijn de eieren bevrucht?
-
☐ Wil je kuikens?
-
☐ Is ze gezond genoeg?
-
☐ Heb je een veilige plek voor kuikens?
Wil je haar broedsaf maken?
-
☐ Verwijder haar vroegtijdig
-
☐ Sluit het nest af
-
☐ Bied afleiding of gebruik een bench
Veelgestelde vragen over broedsheid bij kippen
Hoelang blijft een kip broeds?
Gemiddeld 21 dagen, maar het kan tot 6 weken duren zonder kuikens.
Is broedsheid gevaarlijk?
Langdurig broeds gedrag kan leiden tot verzwakking, oververhitting of infecties, daarom is ingrijpen vaak beter
Kun je broedsheid voorkomen?
Door nesten te sluiten, dagelijks eieren te rapen en afleiding te bieden.
Hoe maak je een kip broedsaf?
Gebruik licht, afleiding of de benchmethode om het gedrag te doorbreken.
Conclusie
Een broedse kip is een prachtig voorbeeld van natuurlijk gedrag, maar kan ook voor problemen zorgen als ze te lang blijft zitten of als er geen kuikens gewenst zijn. Door broedsheid bij kippen goed te herkennen en tijdig in te grijpen, voorkom je gezondheidsproblemen en onrust. Heb je vragen of twijfels? Mail of app me gerust. Ik ben geen dierenarts, maar denk graag met je mee.
➡️ Terug naar de pagina voor afwijkend gedrag bij kippen