Broedsheid bij kippen: herkennen, begrijpen en broedsaf maken

Broedsheid bij kippen & herkennen, voorkomen en je kip broedsaf maken

Een broedse kip is een hen die zich volledig richt op het uitbroeden van eieren. Dit gedrag komt vooral voor in het voorjaar en de zomer en kan voor kippenhouders praktische en gezondheidsuitdagingen opleveren. In dit uitgebreide artikel leg ik je uit wat broedsheid bij kippen is, wat er in het lichaam van een broedse kip gebeurt, welke risico's eraan kleven, hoe je een kip broedsaf maakt en hoe je broedsheid kunt voorkomen. Ook geef ik je tips voor natuurlijke ondersteuning, gedragsherkenning en preventie.

 

---

Wat is broedsheid bij kippen?

Wanneer een hen broeds wordt, verandert haar gedrag volledig. Ze blijft langdurig op het nest zitten, stopt met eieren leggen en vertoont beschermend gedrag. Zelfs zonder eieren kan ze doen alsof ze aan het broeden is. Dit instinctieve gedrag is gericht op het grootbrengen van kuikens.

Broedsheid wordt gestuurd door het hormoon Prolactine. Zodra dit stijgt, dalen andere hormonen zoals oestrogeen en progesteron, waardoor de eierstokken tot rust komen en de kip stopt met leggen.

Een broedse kip:

• Zit langdurig op het nest, ook zonder eieren

• Maakt klokkende of brommende geluiden

• Verdedigt het nest fel of wordt prikkelbaar

• Heeft een kale buik (broedvlek) om eieren direct te verwarmen

• Eet en drinkt veel minder

• Doet grote, sterk ruikende ontlasting

• Is minder sociaal of trekt zich terug

---

Waarom wordt een kip broeds?

Broedsheid bij kippen ontstaat door een combinatie van:

• Hormonale veranderingen (vooral prolactine)

• Lichte, warme seizoenen (voorjaar en zomer)

• Nest vol eieren of het horen van kuikens

• Rasgevoeligheid (bijv. Zijdehoenders, Orpingtons, Cochins)

• Donkere en rustige nestplekken

Sommige rassen vertonen elk jaar broeds gedrag, terwijl legrassen er zelden last van hebben. Het gedrag is aangeboren.

 

---

Wat gebeurt er in het lichaam van een broedse kip?

Wanneer broedsheid start:

• Prolactine stijgt: kip richt zich op nestzorg

• Kam en lellen worden bleek en slap

• Borstveren worden uitgetrokken 

• Lichaamstemperatuur stijgt licht

• Spijsvertering en metabolisme vertragen

Deze aanpassingen helpen haar lang stil te zitten en weinig te eten, maar brengen ook risico’s met zich mee.

 

---

Hoelang blijft een kip broeds?

Een broedse periode duurt gemiddeld 21 dagen, de natuurlijke uitbroedtijd van eieren. Sommige kippen zitten 3 tot 6 weken, vooral als er onbevruchte eieren liggen of er telkens nieuwe bij komen. Anderen stoppen al na een paar dagen.

 

---

Gezondheidsrisico’s van langdurige broedsheid

Als een kip te lang broeds blijft:

• Verliest ze gewicht

• Daalt haar weerstand

• Kan ze spierafbraak of doorligplekken krijgen

• Loopt ze risico op oververhitting

• Kan haar darmwerking verstoord raken

• Treedt er sneller bloedluis op

• Duurt het langer voordat de legcyclus herstelt

 

---

Wanneer moet je een kip broedsaf maken?

Je kunt ingrijpen als:

• Je geen kuikens wilt

• De eieren niet bevrucht zijn

• De kip vaker per jaar broeds is

• Haar gezondheid achteruitgaat

• Er stress of onrust in de toom ontstaat

Hoe eerder je ingrijpt, hoe makkelijker het gedrag te stoppen is.

 

---

Praktische manieren om een kip broedsaf te maken

1. Verwijder eieren snel – hoe minder prikkels, hoe minder hormoonopbouw.

2. Sluit het nest af – zorg dat ze er niet terug in kan.

3. Haal haar uit het nest – zet haar bij de andere kippen en bied afleiding.

4. Zorg voor licht – Licht helpt vooral om haar uit de nestfocus te halen. Zet haar overdag in een lichte omgeving. Licht is ondersteunend. De kern                                   blijft: de nestprikkel wegnemen.

5. Verplaats haar – naar een lichte, koele plek zonder nestmogelijkheid.

6. Benchmethode (zeer effectief):

• Gebruik een draadkooi zonder bodembedekking

• Zet de kooi verhoogd zodat er geen andere dieren bij kunnen.

• Plaats een zitstok voor comfort

• Zorg voor licht en lucht, niet in de tocht of zon

• Geef basisvoer en water

Duur: meestal 3–5 dagen. Is ze daarna weer normaal? Laat haar los. Gaat ze terug naar het nest? Dan nog 1–2 dagen doorzetten. De draadkooi werkt omdat je alle nestprikkels wegneemt. Buik van de kip die moet afkoelen neemt niet de prikkel van broedszijn weg, kijk maar naar watervogels zoals eenden, ganzen en zwanen. Ook deze koelen tijdens het broedproces gewoon af in het water, en dat doet niets af aan het broeds zijn bij vogels. Het gaat erom dat je het gedrag weet om te buigen.

---

Natuurlijke ondersteuning na broeds gedrag

• Basis eerst: volledige legkorrel, altijd vers drinkwater en een rustige, droge plek om bij te komen.

• Multivitaminen (met A, D3 en E): als tijdelijke aanvulling in periodes van verhoogde behoefte.

• Elektrolyten in het drinkwater: inzetbaar om het normale vocht- en mineralenevenwicht te ondersteunen, vooral bij warm weer of na een dip in drinken.

• Rustige darmroutine: een neutrale kruidenaanvulling (bijv. oregano of knoflook) kan als smakelijke toevoeging worden gebruikt; houd je aan het etiket en zie het als aanvulling op het dagelijkse rantsoen.

• Rust en observatie: geef ruimte, weinig prikkels en check een paar dagen eetlust, drinken, mest en activiteit.

➡️ Bekijk ook mijn pagina voor gezondheid voor handige producten bij herstel.

Niet alles mag worden vermeld waarvoor producten kunnen worden gebruikt.
Heb je vragen over de verzorging of wil je weten welke ondersteuning past bij jouw kippen?

---

Broedsheid voorkomen & dit kun je doen

• Verzamel dagelijks eieren

• Sluit nesten ‘s avonds af

• Laat kippen niet in nesten slapen

• Zorg voor lichte, open legnesten

• Bied veel afleiding en scharrelruimte

• Vermijd nep-eieren

• Kies minder broedse rassen zoals ISA Brown of Leghorn

---

Checklist: broedse kip herkennen en aanpakken

Herken broeds gedrag:

• ☐ Zit langdurig op het nest

• ☐ Klokt of bromt

• ☐ Kale broedvlek op de buik

• ☐ Eet/drinkt weinig

• ☐ Doet stinkende ontlasting

• ☐ Verdedigt het nest fel

• ☐ Legt geen eieren meer

Beslis:

• ☐ Zijn de eieren bevrucht?

• ☐ Wil je kuikens?

• ☐ Is ze gezond genoeg?

• ☐ Heb je een veilige plek voor kuikens?

Wil je haar broedsaf maken?

• ☐ Verwijder haar vroegtijdig

• ☐ Sluit het nest af

• ☐ Bied afleiding of gebruik een bench

 

---

Veelgestelde vragen over broedsheid bij kippen